30 آبان ماه 1396، و در حاشیه همایش کارآفرینان خیّر/خیّرین کارآفرین، دو کارگاه با موضوع های 1-نوآوری اجتماعی و 2-مسئولیت اجتماعی بنگاه های اقتصادی توسط همکاران پژوهشکده سیاست گذاری دانشگاه شریف برگزار شد. در این دو کارگاه سعی شد شرکت کنندگان که غالبا از فعالین اجتماعی بودند، با مبانی این دو مفهوم کلیدی در عرصه اثرگذاری اجتماعی آشنا شوند. شرحی مختصر از این دو کارگاه از زبان مدرسین را می توانید در ادامه بخوانید:
1-کارگاه نوآوری اجتماعی-مدرسین: روح الله حمیدی مطلق و امین یوسفی
در این کارگاه دکتر روح الله
حمیدی و محمد امین یوسفی پیرامون ظهور مدل جدید سازمانی به نام سازمانهای هیبرید
ارائه داشتند. در این کارگاه 4 ساعته، مدرسین به بیان مفاهیم عمومی و پایهای
نوآوری اجتماعی و سازمانهای هیبرید پرداختند. سپس به صورت جمعی و تعاملی با 50
فرد شرکت کننده در کارگاه، دومورد بین المللی از سازمانهای هیبرید و نوآورانه
اجتماعی به نام Aravind و MothertoMother مورد تحلیل و بررسی قرارگرفت.
در گذشته نه چندان دور سازمانهای
تجاری و اجتماعی با این پیشفرض مدیریت میشدند که بین خلق ارزش تجاری و خلق ارزش
اجتماعی هیچ ارتباطی وجود ندارد. بیش از یک سده این اعتقاد وجود داشت که سازمانهایی
که به دنبال خلق ارزش مالی هستند نمیتوانند اثر مثبت و پایداری در حوزه اجتماعی
داشته باشند و بالعکس، سازمانهای اجتماعی نیز نمیتوانند درآمد و ارزش تجاری خلق
نمایند.
سازمانهای تجاری بسیار
نوآورانه و چابک پاسخ گوی نیازهای مشتریان هستند و به علت فضای رقابتی حاکم بر
بازار، روز به روز در حال پیشرفت و ترقی هستند. از سوی دیگر آثار و دغدغههای
اجتماعی این سازمانها در سایه مطلوبیت مالی آنها قرار میگیرد و به همین علت
گاها یا آثار اجتماعی خاصی ندارند و یا اینکه متاسفانه آثار منفی پایداری بر جامعه
و محیط زیست تحمیل میکنند.
از طرف دیگر سازمانهای
اجتماعی دغدغههای اجتماعی را به جد پیگیری میکنند ولی متاسفانه از مدلهای
نوآرانه و موثر به شدت فاصله دارند و از نظر مالی پایدار نیستند. به همین علت گاها
یارای مقابل با مسائل فراگیر و به شدت پیچیده اجتماعی را که نیازمند چابکی، نوآوری
و پایداری است ندارند.
سازمانهای هیبرید، ترکیبی از
سازمانهای اجتماعی و تجاری است. شکل جدیدی از سازمان، که ویژگیهای مثبت دو رویکر
سنتی و منفک را دارد، این سازمانها ارزش اجتماعی و تجاری را توامان خلق میکنند.
به لطف این ادغام، امکان خلق راهکارهای مقیاس کلان برای مسائل پیچیده اجتماعی که
سالها بشر را آزرده است مهیا شده است.
این روند نوظهور در حال خلق
پیکربندی جدیدی هم برای بخش اجتماعی و هم بخش تجاری است.
2-کارگاه مسئولیت اجتماعی بنگاه های اقتصادی-مدرس: هامون طهماسبی
اکثر شرکت کنندگان این کارگاه، از فضای سازمان های مردم نهاد یا سازمان های دولتی بودند و این باعث شد به مباحث اجتماعی و نقش سازمان های مردم نهاد در این حوزه بیشتر بپردازیم. بر خلاف تصور، هنوز در سطح مبانی و مقدمات نیز ما نیاز به کار ترویجی و آگاه سازی گسترده ای برای عموم مردم و حتی فعالین سازمان های مردم نهاد داریم تا تصور درست و صحیحی نسبت به مفهوم مسئولیت اجتماعی سازمانها داشته باشند و برای مثال چند اقدام نمایشی برخی شرکت ها را به عنوان ایفای مسئولیت اجتماعی آنها اشتباه نکنند.
در این کارگاه تاکید شد که ما نیاز به ورود جدی سازمان های مردم نهاد به حوزه مسئولیت اجتماعی سازمانها، از طریق «مطالبه گری» و «آگاه سازی عمومی» داریم. جای سمن هایی که از شرکت ها و بخش خصوصی، گزارش های مسئولیت اجتماعی شان را مطالبه کنند یا از حقوق ذی نفعان در مقابل صاحبان بخش خصوصی دفاع کنند، امروز در عرصه فعالیت اجتماعی کشورمان خالی است. برای مثال ما در حوزه سلامت تا دلتان بخواهد خیریه داریم، اما هیچ سازمان مردم نهادی نداریم که در مورد حقوق سلامت مردم از بنگاه های خصوصی یا صنایع غذایی مطالبه کند و به طور تخصصی متمرکز بر اصلاح رفتار بازیگران این حوزه باشد. قطعا یک رکن مهم رونق رویکردهای اجتماعی در بنگاه های اقتصادی، وجود جامعه مدنی و بخش مردمی نهاد آگاه و توانمند است.
به امید آنکه بتوانیم با نفش آفرینی فعال تر سازمان های مردم نهاد، شاهد هدایت بهتر فعالیت های مسئولیت اجتماعی بنگاه های اقتصادی به سمت اثرگذاری اجتماعی واقعی باشیم. قطعا یکی از این حوزه های اثرگذاری، حوزه کارآفرینی اجتماعی است که موضوع همایش نیز بود.
