یکی در ازای یکی

مدل کسب و کار "یکی در ازای یکی" یا "یکی بخر یکی بده" با شروع کسب و کار شرکت تامز (TOMS) به صورت گسترده فراگیر شده است. مدل "یکی در ازای یکی"، مدلی موثر و کارآ هم در ایجاد ارزش‌های اقتصادی و هم ارزش‌های اجتماعی است.
مایکوسکی موسس تامز، بعد از سفر به آرژانتین و مشاهده وضعیت بچه‌های فقیری که کفش نداشتند تصمیم به تاسیس این شرکت گرفت. مایکوسکی، با الهام گرفتن از این جریان، مدلی را طراحی کرد که به ازای فروش هر جفت کفش، یک جفت کفش به بچه‌های فقیر اهدا شود.

موفقیت تامز باعث تشویق دیگر کارآفرینان اجتماعی برای راه‌اندازی کسب و کارهایی با این مدل شد. به عنوان مثال واربی پارکر خرده فروش عینک در این مدل بسیار موفق عمل کرده است و موفق شده است حدود ۱۰۰٫۰۰۰ عینک را به افراد نیازمند اهدا کند. شرکت‌های نوپایی مانند شرکت­های Soapbox Soaps و Two Degrees Food مدل “یکی در ازای یکی” را برای حل مشکلات موجود در ارتباط با گرسنگی و بهداشت افراد فقیر، بکار برده‌اند.

برای آشنایی بیشتر با این مدل، اینجا کلیک کنید.

آشنایی با «مجمع جوانان روستای کهورآباد»

جمع‌های مشابه این مورد، ظرفیتی ارزشمند برای توسعه محلی، با تکیه بر مردم بومی و دانش بومی

"جوانان روستا را دور هم جمع کردیم تا کمتر دچار آسیب‌های اجتماعی شوند." این جمله دلیلی بود که من و همکارم که در کهنوج مشغول بررسی ظرفیت‌های توسعه‌ای در این منطقه بودیم، به روستای کهورآباد سهرابی، واقع در بیست کیلومتری جنوب غربی کهنوج برویم تا ببینیم این مجمع جوانان چه سبقه و سابقه ای دارند. آقای کیانوش سهرابی با روی باز ما را پذیرفت و داستان شکل گرفتن این جمع را اینگونه توضیح داد:

حدود هشت سال پیش دیدیم که بعضی وقت‌ها تعداد حاضرین برای نماز در مسجد کم هست و دیدیم جمع‌های جوانان در حال کم شدن است. در ابتد تصمیم گرفتیم که یک کتابخانه در مسجد راه بیندازیم و اینگونه شد که تعدادمان کمی بیشتر شد. پس از آن دیدیم که اصلا شاید بعضی‌ها دلشان نخواهد در فعالیت‌های مذهبی شرکت کنند، تصمیم گرفتیم فعالیت‌های ورزشی را هم در مسجدمان داشته باشیم و هر روز بعد از نماز مغرب و عشا برای فوتبال و والیبال دور هم جمع می‌شدیم. و بعدها گروه تئاتر، مسابقات کتابخوانی و برگزاری مراسم‌های مختلف، جزئی از برنامه دائمی‌مان شد. همچنین هر جمعه برنامه کوهنوردی هم داریم.

وضعیت مبهم آینده زندگی روستایی

آینده روستا در ایران یکی از مبهم‌ترین مسائل کشور است. در سطح کلان صحبت‌های بسیاری درباره معکوس نمودن روند مهاجرت از روستا به شهر می‌شود. جدای از شعارهای تکراری و فضاسازی‌های رسانه‌ای و تبلیغاتی، بعضا اقدامات کارشناسی نشده برای حل این مشکل مانند احداث شهرک‌های نوساز به جای خانه‌های قدیمی روستاییان و جابجایی موقعیت جغرافیایی روستا و یا تبدیل روستا به شهر به منظور از بین بردن انگیزه‌های مهاجرت انجام شده است اما نتایج نشان می‌دهد روند مهاجرت سرعت بیشتری پیدا کرده است. دو نظریه در این‌جا مطرح می‌شود. اول آنکه مسئولین می‌دانند با توجه به روند فعلی، روستا در ساختارهای موجود نمی‌تواند احیا شود و صرفا با انجام اقدامات تبلیغاتی، سعی می‌کنند خود را به عنوان ناجیان روستا معرفی کنند. فرضیه دوم آن است که بدون توجه به آینده روستا و عدم برنامه ریزی بلند مدت در سطح کلان و ناآگاهی درباره جایگاه روستا نسبت به شهر در دهه‌های آینده، به صورت چشم بسته سعی در معکوس نمودن روند مهاجرت دارند. از آن‌جایی که تا به حال مسئولین و سیاست‌گذاران کشور درباره آینده بلندمدت زندگی روستایی در ایران صحبتی نکرده‌اند و بی‌توجهی نسبت به سبک زندگی روستایی کاملا مشهود است، می‌توان مطمئن بود که فرضیه سومی وجود ندارد.

میان آبه؛ روستایی که اکثر مردمش با یارانه زندگی می کنند

روستای میان‌آبه که از توابع شهرستان نهاوند استان همدان است؛ روستای پدری من است که خانواده‌‌ام بعد از مهاجرتی 40 ساله به استان سیستان‌و‌بلوچستان  به آن‌جا بازگشته‌اند. وارد این روستا که می­‌شوید منظره­‌های طبیعی و آب و هوای مطبوع  آن‌جا شما را جذب می‌کند. منطقه‌ای کاملا سرسبز که به‌ ظاهر آب فراوانی هم دارد.

از جذابیت‌های گردشگری اطراف روستا، علاوه بر کوه‌ها و زمین‌های سرسبز آن می‌توان به سراب‌های متعدد از جمله "سراب گیان" اشاره کرد که هر ساله توریست‌های زیادی را به خود جذب می‌کند.

اراضی کشاورزی این روستا به دو دسته تقسیم می‌شود. یک دسته زمین‌های سنددار که سهم‌آبه زیادی هم دارند و دسته دیگر زمین­‌هایی است که بعد از انقلاب به دستور امام به کشاورزان واگذار شده‌است که عمدتا کم‌آب بوده و کشاورزی در آن‌ها به صورت دیم است.

این روستا هم مانند اکثر روستاهای دیگر دارای کشاورزی و دامداری است اما با شرایط خاص خودش! البته دامداری در این روستا به صورت سنتی انجام می‌شود.

 

از سامانه سرو، "سامانه‌ی آموزشی کارآفرینان اجتماعی" رونمایی شد

ماموریت این سامانه مبتنی بر اینترنت، تولید محتوای آموزشی با محوریت موضوع کارآفرینی اجتماعی است. در فاز ابتدایی، از بخش «کلیپ های آموزشی» سایت رونمایی شده است. همکاران این بخش، نمونه های ناب کارآفرینی اجتماعی و نوآوری اجتماعی را برای شما گردآوری کرده اند، نمونه هایی از حوزه های مختلف (درمان، نوآوری های اقشار محروم، آموزش و تحصیل، کشاورزی خرد، ...). همچنین کلیپ هایی برای آشنایی با مفاهیم کارآفرینی اجتماعی و نوآوری اجتماعی و مفاهیم مرتبط با این حوزه برای شما گردآوری شده است. شما می توانید به صورت رایگان از این کلیپ های آموزشی استفاده کنید.

همچنین بزودی، دوره هایی با هدف کمک به کارآفرینان اجتماعی ایرانی بصورت آنلاین برگزار خواهد شد. در این دوره ها به افرادی که انگیزه لازم برای کارآفرینی اجتماعی دارند، برای برداشتن قدم های لازم برای ایجاد و رشد یک کارآفرینی اجتماعی ایرانی کمک خواهد شد.

بررسی صندوق های اعتبارات خرد و تاثیر آنها بر توسعه محلی

روز دوشنبه، ۲۸ تیر ۱۳۹۵ گروه "نوآوری و کسب و کار اجتماعی" پژوهشکده سیاست‌گذاری دانشگاه شریف و "انجمن حامیان فرهنگ قرض الحسنه و کارآفرینی اجتماعی" میزبان پنجمین نشست "همیاران توسعه محلی" با موضوع “صندوق‌های اعتبارات خرد و توسعه محلی – چالش‌ها و فرصت‌ها در ایران” ببودند.

آقای دکتر حسین راغفر از دانشکده اقتصاد دانشگاه الزهرا (س) و آقای دکتر حبیب جباری از دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران از اساتید حاضر در جلسه بودند. همچنین آقای دکتر علی ملکی و آقای دکتر روح الله حمیدی مطلق از پژوهشکده سیاست‌گذاری دانشگاه شریف، آقای دکتر هوشنگ جزی، مدیر ملی پروژه‌های بین‌المللی منارید و حبله رود، آقای دکتر محمدتقی شریعتی، مشاور صندوق حمایت از توسعه سرمایه‌گذاری کشاورزی، آقای جسیم مصطفوی، مدیر موسسه کاردوک، آقای هادی فلاحی از موسسه ثمرات ارزش آفرینان، خانم مریم قندهاری از موسسه صراط میثاق، آقای ابوالفضل میرقاسمی از موسسه تکرا، آقای تیموری از بانک قرض‌الحسنه رسالت، خانم حسنا حاجیان و خانم فاطمه باباخانی از طنین طبیعت تیرگان، خانم سمیرا انواری و خانم لیلا بلالی از وزارت جهاد کشاورزی، آقای پژمان پازوکی از موسسه کفشدوزک، آقای ورجاوند، خانم زارا امجدیان و آقای مهدی مجتهدی از انجمن دامون، خانم مریم لاوی از بنیاد مسکن، خانم مریم احمدیان از مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، آقای مهدی کلاهی از موسسه IPBES، خانم زهرا امامی از دانشگاه علامه طباطبایی و برخی اعضای گروه نوآوری و کسب و کار اجتماعی پژوهشکده سیاست گذاری دانشگاه شریف از دیگر اعضای حاضر در جلسه بودند.

درخت انگور زندگی بخش

راه دسترسی به پژوهشکده، راهروی درازی دارد که در مجاورت دانشکده انرژی قرار دارد. یکی دو سال پیش، درخت انگوری که نمی دانم توسط چه کسی در باغچه متروکه دانشکده انرژی کاشته شده بود، قد کشید و شاخ و برگ هایش از نرده های راهرو بالا رفتند و بعد آدم خوش ذوقی با نخ شیرینی، مسیرهایی برای هدایت شاخه های روینده و پیشرونده ی درخت انگور ایجاد کرد که کم کم سایه بان و سقفی زیبا برای بخشی از راهرو درست کرد. سایه بانی که در زمستان گذشته تنها چند چوب خشک مرده بود و اما در پایان بهار، سر سبز و پر بار و نشانه ای از زندگی و شادابی.

پیشروی و رشد شاخه های درخت انگور ما هنوز ادامه دارد و هر بهار انگاری حجم سقفی که در امتداد راهرو درست کرده، دوبرابر می شود. ما شا الله دست اش هم پر است و خوشه های انگور زیادی هم به ثمر رسانده. 

اینکه هر روز باید از زیر سقف انگوری مان گذر کنیم تا به پژوهشکده برسیم، باعث شده که هر روز برای چند ثانیه هم که شده به عظمت و زیبایی درخت انگور فکر کنم. چیزی که هیچ وقت در زندگی ام فرصت و تجربه اش را نداشتم. فکر به اینکه راستی که طبیعت مهربان، چه مواهبی دارد که ما در زندگی های شهری و ماشینی و مدرن مان از آن دور مانده ایم.

چند وقت پیش هنگام گذر از زیر این سایه بان زیبا، پرواز پرنده ای توجهم را جلب کرد. کمی که دقت کردم دیدم بالای سرم درست لابه لای همین شاخه ها و در ارتقاع کم، آشیانه گنجشکی درست شده که حتی جوجه هم درون اش دارد. جوجه هایی تازه متولد شده که نوک هایشان هم به هواست و منتظر رسیدن غذا از مادرشان!

خدای من....یک درخت و این همه موهبت! این همه زندگی بخشی! این همه هماهنگی...و  آدم این میان و در مقابل این همه عظمت چه دارد بگوید؟...

فتبارک الله احسن الخالقین...

انتقادات نسبت کارآفرینی اجتماعی و مفاهیم مشابه آن

بسم الله الرحمن الرحیم

«کارآفرینی اجتماعی»، اولین مرتبه بین سال‌های ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ استفاده شد و با افزایش مشکلات اجتماعی در دهه ۱۹۹۰ توجه به این مفهوم افزایش یافت. بسیاری از محققان معتقدند که افزایش مشکلات اجتماعی، کاهش کمک‌ها به سازمان‌های خیریه که برای برطرف کردن مشکلات اجتماعی تلاش می‌کردند و ضعف و ناکارآمدی سازمان‌های خیریه سنتی، عوامل اصلی پیدایش مفهوم کارآفرینی اجتماعی بوده‌اند.

می‌توان کارآفرینی اجتماعی را اتخاذ رویکردهای نوآورانه و پایدار برای برطرف کردن مشکلات اجتماعی دانست؛ این رویکردها می‌تواند در قالب یک سازمان خیریه‌ی نوآور، یک سازمان انتفاعی یا سازمان دولتی اتفاق افتد.

«کسب و کار اجتماعی»، نخستین مرتبه توسط پروفسور محمد یونس، برنده جایزه صلح نوبل سال ۲۰۰۶ معرفی شد. او نخستین بار این واژه را در کتابش به نام “ساختن جهانی بدون فقر – کسب و کار اجتماعی و آینده سرمایه‌داری” که در سال ۲۰۰۷ منتشر شد، به کار برد. محمد یونس کسب و کار اجتماعی را کسب و کاری، بدون ضرر و بدون تقسیم سود می‌داند که با هدف اصلی برطرف کردن مشکلات اجتماعی تاسیس می‌شود.

با توجه به افزایش مشکلات اجتماعی و پتانسیل بالای این مفاهیم در کاهش مشکلات اجتماعی، این مفاهیم امروزه مورد توجه ویژه‌ای قرار گرفته‌اند؛ اما انتقادهایی به کارآفرینی اجتماعی و مفاهیم مشابه آن وارد است که در ادامه به برخی از آنها اشاره می‌شود.

در غیاب ساختار حقوقی مشخص برای فعالیت سازمان‌هایی که با عنوان «بنگاه اجتماعی» یا «کسب و کار اجتماعی» فعالیت می‌کنند و در نبود نظارت بر فعالیت آنها، صرف بیان اینکه یک سازمان، کسب و کار یا بنگاه اجتماعی است، مزایای زیادی برای آن به همراه خواهد داشت؛ مشتریان آن کسب و کار به علت اعتماد مردم افزایش می‌یابد، تصویر مثبتی از سازمان در ذهن مشتریانش ایجاد می‌شود و معمولا شدت رقابت به علت عدم ورود رقبا کاهش می‌یابد

برخی از منتقدان معتقدند که تحت شرایط ذکر شده در بالا این مفاهیم، پوششی فراهم کرده اند که کسب و کارها‌ ضمن انجام فعالیت‌های سابق خود یعنی دنبال کردن هدف کسب حداکثر سود اقتصادی، از بسیاری از فشارهای محیطی ناشی از رقابت و قوانین در امان باشند. آنها معتقدند در شرایطی که برای تبدیل شدن به یک کسب و کار یا بنگاه اجتماعی، کافیست یک شرکت اعلام کند که کسب و کار اجتماعی است و پس از آن تحت هیج گونه نظارتی قرار نمی‌گیرد، کسب و کار اجتماعی زمینه‌ای برای سوءاستفاده سازمان‌های تجاری فراهم است.

از طرفی برطرف کردن مشکلات اجتماعی بسیار وابسته به نظام فکری و ارزشی فرد کارآفرین اجتماعی است. یک کارآفرین اجتماعی‌ ممکن است به زعم خود در جهت برطرف کردن مشکلات اجتماعی اقدام کند ولی آثار منفی اجتماعی گسترده‌ای به جای بگذارد؛ همچنان که نمونه‌های بسیاری در تاریخ با هدف خدمت به جامعه، فجایع بزرگی خلق کرده‌اند. البته این موضوع یکی از حساسیت‌های کارآفرینی اجتماعی و هر فعالیت اجتماعی دیگری محسوب می‌شود.

برای مطالعه متن کامل‌تر انتقادهای وارد شده به کارآفرینی اجتماعی و مفاهیم مشابه آن به این لینک مراجعه نمایید.

رادار نوآوری

بسم الله الرحمن الرحیم

رادار نوآوری ابزاری است که توسط محققان  Kellogg School of Management توسعه یافت. رادار دیدی 360 درجه درباره نوآوری جاری در شرکت و جایگاه استراتژی می دهد. رادار نوآوری 4 بعد اصلی کسب و کار را پوشش می دهد. این 4 بعد عبارتند از:

-1 چیزی را که شرکت می سازد (what)

-2 مشتریانی که خدمت رسانی می شوند (who)

-3 فرایند های به کار گرفته شده (how)

-4 نقاطی از بازار که محصول یا خدمت به آن ارائه می شود (where)

بین این 4 بعد اصلی 8 بعد فرعی دیگر قرار می ­گیرند؛ بنابراین در مجموع رادار نوآوری شامل 12 بعد که در ذیل به اختصار شرح داده شده است؛ است.

تلاش های کم بازده

یکی از اقدامات مفیدی که در کشور های اروپایی، خصوصا ایتالیا انجام می شود، سپردن پروژه های اجرایی دولت و شهرداری ها در زمینه اجتماعی به سازمان های مردم نهاد است. برای مثال ارائه خدماتی مانند مراقبت و نگهداری از کودکان و سالمندان، خدمات آموزشی برای محرومان و خدمات اجتماعی برای اقشار محروم در کشور ایتالیا بر عهده شهرداری ها است. شهرداری ها به جای آن که خود درگیر اجرای پروژه شوند، انجام آن را به صورت مناقصه ای به سازمان های مردم نهادی که با عنوان تعاونی اجتماعی ثبت شده اند می سپارد. این تعاونی ها توسط افرادی با دغدغه مسائل اجتماعی ثبت شده است و سعی دارند در زمینه رفع مشکلات اجتماعی فعالیت کنند به همین دلیل پس از دریافت پروژه از سوی شهرداری، نه تنها به دنبال سود های کلان نیستند، بلکه سعی می کنند پروژه را با کیفیت هرچه بهتر انجام دهند تا مردم بیشتر از آن منتفع شوند. با این کار علاوه بر کاهش هزینه های شهرداری، بودجه لازم برای ادامه حیات تعاونی اجتماعی نیز مهیا می شود و با ادامه فعالیت این تعاونی ها، نیروی انسانی بیشتری در جامعه تربیت می شود.

در ایران نهاد های بسیاری در زمینه محرومیت زدایی فعالیت می کنند. از سازمان هایی مانند بنیاد مستضعفان و کمیته امداد امام خمینی که به همین منظور تشکیل شدند، تا کارخانه های دولتی که در راستای مسئولیت اجتماعی شان پروژه هایی برای مناطق محروم انجام می دهند. از طرف دیگر سازمان های مردم نهاد و خیریه های بسیاری نیز در سطح کشور برای بهبود کیفیت زندگی اقشار محروم تلاش می کنند. ساختارهای بروکراتیک و کهنه نهادهای حاکمیتی، چابکی و انگیزه لازم برای فعالیت بهینه و کارا در این زمینه را ندارند. از طرف دیگر سازمان های مردم نهاد با نیروی انسانی جوان، دغدغه مند و با انگیزه درگیر حل مشکلات مالی خود برای ارائه خدمات بیشتر به محرومین هستند.

جمع هزینه هایی که در یک سال برای محرومیت زدایی در کشور ما انجام می شود بسیار بالا است اما به دلیل آن که هر نهادی به صورت جزیره ای و خودمختار، بدون داشتن تخصص لازم وارد عمل می شود، این سرمایه هنگفت خروجی مورد انتظار را ندارد و نتایج مثبت این تلاش ها در اندازه هزینه صرف شده برای آن ها نیست. ایجاد یک نهاد متولی و هادی برای محرومیت زدایی در کشور و التزام تمام نهادهای فعال در این زمینه به پیروی از سیاست های مرکزی نهاد متولی می تواند این سرمایه ها را در مسیری علمی، پر بازده و در یک راستا هزینه کند تا شاهد دستاوردهای بزرگتری باشیم.

اما از آن جایی که دستیابی به این مهم دور از دسترس به نظر می آید، نهاد های فعال می توانند به جای آن که خود درگیر انجام پروژه های محرومیت زدایی شوند و یا آن که اجرای آن را به شرکت های پیمانکاری بسپارند، طی تعاملی سازنده با سازمان های مردم نهاد فعال و با تجربه در این زمینه، نه تنها در تعریف پروژه از آن ها کمک بگیرند، بلکه اجرای طرح را نیز به آن ها بسپارند. این سازمان ها به دنبال سود مادی برای خود نیستند و طرح را با کمترین هزینه انجام می دهند. از طرف دیگر دغدغه مندی این افراد باعث می شود طرح با بیشترین کیفیت ممکن اجرا شود. اگرچه باز هم مشکلات مطرح شده مانند هم راستا نبودن فعالیت این گروه ها حل نمی شود اما ساختار های خشک اداری ظرفیت لازم برای این قبیل فعالیت ها را ندارند و اگر تنها به تامین هزینه های طرح بپردازند و تدوین و اجرای آن را به سازمان های مردم نهاد واگذار کنند می توانیم شاهد نتایج بهتری باشیم.