گروه نوآوری و کسب و کار اجتماعی

زیر مجموعه پژوهشکده سیاست گذاری دانشگاه شریف

گروه نوآوری و کسب و کار اجتماعی

زیر مجموعه پژوهشکده سیاست گذاری دانشگاه شریف

گروه نوآوری و کسب و کار اجتماعی

پژوهشگران عضو گروه نوآوری و کسب و کار اجتماعی پژوهشکده سیاست گذاری دانشگاه صنعتی شریف، اینجا از فکرها و دل نوشته هایشان راجع به فعالیت ها و هدف های گروه می گویند. مطالب منعکس شده در این وبلاگ، به هیچ وجه منعکس کننده دیدگاه رسمی گروه نیست و بیان کننده نظرات شخصی نویسندگان است.
برای ارتباط با ما به این آدرس ایمیل بزنید:
socialristip@gmail.com

کانال تلگرام کسب و کار اجتماعی

سامانه آموزشی سرو

خبرنامه کارآفرینی اجتماعی حرکت

خبرنامه حرکت یک

شماره های پیشین

به فهرست دریافت کنندگان خبرنامه کارآفرینی اجتماعی «حرکت» بپیوندید.

عضویت در خبرنامه

۳۱ مطلب با موضوع «خبرهای گروه» ثبت شده است

جامعه امروز هر لحظه آبستن مسائل و پدیده های اجتماعی عدیده ای است که به صورت مستمر در حال تغییر، تنوع و پیچیدگی بیشتری هستند؛ مسائل و موضوعاتی همچون فقر و محرومیت، بزه، زنان سرپرست خانوار، کودکان کار، حاشیه نشینی، کم­ توانان جسمی و حرکتی و .... که اتفاقاً در برنامه ­های توسعه منطقه­ ای ابعاد درهم‌تنیده ایشان، در کنار سایر عوامل، چالش برانگیزتر است.

این در حالی است که تجربه نشان داده در مواجهه با مسائل اجتماعی، برنامه های دولتی و حاکمیتی همواره با چالش و نارسایی همراه بوده و در این بخش حضور و نقش ­آفرینی نوآوران اجتماعی، گریزناپذیر است. منظور ما از «نوآور اجتماعی» فردی است که با تغییر و تعدیل ساختارها و پارادایم­های موجود، برای مواجهه با مسائل پیچیده اجتماعی بهینه ­ترین راهکار ممکن را به صورت مشارکتی و در تعامل با جامعه توسعه می ­دهد؛ و این خود نکته­ ای اساسی است که خلأ آن در نظام آموزشی کشور کاملاً محسوس است. به عبارت بهتر می­ توان ادعا داشت که سیستم آموزشی ما تا حد زیادی نسبت به مسائل و موضوعات اجتماعی روز جامعه بیگانه بوده و بالتبع به هیچ عنوان در آن رهبر/ نوآور اجتماعی تربیت نمی ­شود. البته لازم به تذکر است که در تعریف ما، رهبر یا نوآور اجتماعی لزوماً یک جایگاه در راس هرم ­های سازمانی نبوده و قابلیت­ های وی، فارغ از جایگاه و مسئولیت حقوقی ایشان، در «جریان سازی اجتماعی»، «نوآوری و خلق ارزش» و «ارتقای مشارکت محور اثربخشی خدمات اجتماعی» تبلور می یابد.

هر روز اسناد طرح و برنامه، سیاست ها و راهبردهای متعدد و متنوعی در سازمان ها، نهادها و موسسات مردمی و حاکمیتی، در راستای پاسخگویی به نظام مسائل توسعه­ ای کشور ترسیم و تدوین می ­شود؛ غافل از آنکه اثربخشی هر چه بهتر این برنامه ها اولاً منوط به درک صحیح و به موقع نیازهای جامعه بهره بردار و ثانیاً مشروط بر کارآمدی دست اندرکاران اجرای آنهاست؛ یا به بیان ساده­ تر:" سرمایه انسانی" و این چالشی است که روز به روز بر عمق و حساسیت آن افزوده می­ شود.

مدرسه نوآوری اجتماعی روشنا برنامه ­ای غیردولتی، غیرانتفاعی و غیرتجاری است که به همت پژوهشکده سیاستگذاری علم، فناوری و صنعت دانشگاه صنعتی شریف از سال 1394 پا به عرصه حضور نهاده و ماموریت خود را "فعالسازی ظرفیت نخبگانی بالقوه کشور برای مواجهه با مسائل پیچیده اجتماعی" قرار داده است. برای این منظور مبتنی بر آخرین استانداردها و دستاوردهای دانشگاه ­های نسل چهارم، دو دسته خدمات "ارتقای مهارت های فردی و مدیریتی" و "توسعه شبکه ارتباطات­ حرفه­ ای" فعالان اجتماعی کشور، در دستور کار روشنا قرار گرفته­ است. از مهمترین اصول حاکم بر پلتفرم روشنا می­ توان به موارد ذیل اشاره داشت:

1.       تاکید بر مهارت ­های عمومی مبتنی بر نیازسنجی میدانی

2.       پیروی از اصل پارتو در صورت­ بندی استاندارد آموزشی (تمرکز بر مباحث کلیدی در آموزش)

3.       اتخاذ رویکرد TOT در شبکه ­سازی عمودی

4.       مسئله­ یابی و مسئله ­محوری ملی و محلی

5.       اجتماع سازی و اجتماع محوری (COP)

اگرچه برخی از صاحب نظران قائل به ذاتی بودن مهارت­ های رهبری هستند؛ لیکن روشنا با رویکرد Internship و آموزش تجربه - محور سعی در ارتقای مهارت های حرفه ای و مورد نیاز رهبران اجتماعی دارد. از جمله مهارت های مورد نظر در این بخش می توان به ارتباطات اجتماعی، تفکر طراحانه، تامین و مدیریت منابع مالی، مدیریت سازمان های اجتماعی و سیاستگذاری و سیاست پژوهی اجتماعی اشاره داشت.




  • رضا طبیب زاده

30 آبان ماه 1396، و در حاشیه همایش کارآفرینان خیّر/خیّرین کارآفرین، دو کارگاه با موضوع های 1-نوآوری اجتماعی و 2-مسئولیت اجتماعی بنگاه های اقتصادی توسط همکاران پژوهشکده سیاست گذاری دانشگاه شریف برگزار شد. در این دو کارگاه سعی شد شرکت کنندگان که غالبا از فعالین اجتماعی بودند، با مبانی این دو مفهوم کلیدی در عرصه اثرگذاری اجتماعی آشنا شوند. شرحی مختصر از این دو کارگاه از زبان مدرسین را می توانید در ادامه بخوانید:


1-کارگاه نوآوری اجتماعی-مدرسین: روح الله حمیدی مطلق و امین یوسفی

در این کارگاه دکتر روح الله حمیدی و محمد امین یوسفی پیرامون ظهور مدل­ جدید سازمانی به نام سازمان­های هیبرید ارائه داشتند. در این کارگاه 4 ساعته، مدرسین به بیان مفاهیم عمومی و پایه­ای نوآوری اجتماعی و سازمان­های هیبرید پرداختند. سپس به صورت جمعی و تعاملی با 50 فرد شرکت کننده در کارگاه، دومورد بین المللی از سازمان­های هیبرید و نوآورانه اجتماعی به نام Aravind و MothertoMother مورد تحلیل و بررسی قرارگرفت.

در گذشته نه چندان دور سازمان­های تجاری و اجتماعی با این پیش­فرض مدیریت می­شدند که بین خلق ارزش تجاری و خلق ارزش اجتماعی هیچ ارتباطی وجود ندارد. بیش از یک سده این اعتقاد وجود داشت که سازمان­هایی که به دنبال خلق ارزش مالی هستند نمی­توانند اثر مثبت و پایداری در حوزه اجتماعی داشته باشند و بالعکس، سازمان­های اجتماعی نیز نمی­توانند درآمد و ارزش تجاری خلق نمایند.

سازمان­های تجاری بسیار نوآورانه و چابک پاسخ گوی نیازهای مشتریان هستند و به علت فضای رقابتی حاکم بر بازار، روز به روز در حال پیشرفت و ترقی هستند. از سوی دیگر آثار و دغدغه­های اجتماعی این سازمان­ها در سایه مطلوبیت مالی آن­ها قرار می­گیرد و به همین علت گاها یا آثار اجتماعی خاصی ندارند و یا اینکه متاسفانه آثار منفی پایداری بر جامعه و محیط زیست تحمیل می­کنند.

از طرف دیگر سازمان­های اجتماعی دغدغه­های اجتماعی را به جد پیگیری می­کنند ولی متاسفانه از مدل­های نوآرانه و موثر به شدت فاصله دارند و از نظر مالی پایدار نیستند. به همین علت گاها یارای مقابل با مسائل فراگیر و به شدت پیچیده اجتماعی را که نیازمند چابکی، نوآوری و پایداری است ندارند.

سازمان­های هیبرید، ترکیبی از سازمان­های اجتماعی و تجاری است. شکل جدیدی از سازمان، که ویژگی­های مثبت دو رویکر سنتی و منفک را دارد، این سازمان­ها ارزش اجتماعی و تجاری را توامان خلق می­کنند. به لطف این ادغام، امکان خلق راهکارهای مقیاس کلان برای مسائل پیچیده اجتماعی که سال­ها بشر را آزرده است مهیا شده است.

این روند نوظهور در حال خلق پیکربندی جدیدی هم برای بخش اجتماعی و هم بخش تجاری است.

 


2-کارگاه مسئولیت اجتماعی بنگاه های اقتصادی-مدرس: هامون طهماسبی

اکثر شرکت کنندگان این کارگاه، از فضای سازمان های مردم نهاد یا سازمان های دولتی بودند و این باعث شد به مباحث اجتماعی و نقش سازمان های مردم نهاد در این حوزه بیشتر بپردازیم. بر خلاف تصور، هنوز در سطح مبانی و مقدمات نیز ما نیاز به کار ترویجی و آگاه سازی گسترده ای برای عموم مردم و حتی فعالین سازمان های مردم نهاد داریم تا تصور درست و صحیحی نسبت به مفهوم مسئولیت اجتماعی سازمانها داشته باشند و برای مثال چند اقدام نمایشی برخی شرکت ها را به عنوان ایفای مسئولیت اجتماعی آنها اشتباه نکنند.

در این کارگاه تاکید شد که ما نیاز به ورود جدی سازمان های مردم نهاد به حوزه مسئولیت اجتماعی سازمانها، از طریق «مطالبه گری» و «آگاه سازی عمومی» داریم. جای سمن هایی که از شرکت ها و بخش خصوصی، گزارش های مسئولیت اجتماعی شان را مطالبه کنند یا از حقوق ذی نفعان در مقابل صاحبان بخش خصوصی دفاع کنند، امروز در عرصه فعالیت اجتماعی کشورمان خالی است. برای مثال ما در حوزه سلامت تا دلتان بخواهد خیریه داریم، اما هیچ سازمان مردم نهادی نداریم که در مورد حقوق سلامت مردم از بنگاه های خصوصی یا صنایع غذایی مطالبه کند و به طور تخصصی متمرکز بر اصلاح رفتار بازیگران این حوزه باشد. قطعا یک رکن مهم رونق رویکردهای اجتماعی در بنگاه های اقتصادی، وجود جامعه مدنی و بخش مردمی نهاد آگاه و توانمند است. 

به امید آنکه بتوانیم با نفش آفرینی فعال تر سازمان های مردم نهاد، شاهد هدایت بهتر فعالیت های مسئولیت اجتماعی بنگاه های اقتصادی به سمت اثرگذاری اجتماعی واقعی باشیم. قطعا یکی از این حوزه های اثرگذاری، حوزه کارآفرینی اجتماعی است که موضوع همایش نیز بود.

کارگاه همایش کارآفرینان خیر

  • هامون طهماسبی

شروع ثبت نام مدرسه بهاره توسعه پایدار

جمعه, ۱۷ فروردين ۱۳۹۷، ۱۲:۴۳ ق.ظ

ثبت نام مدرسه بهاره توسعه پایدار شریف، آغاز شده است. این دومین دوره از فعالیت های مدرسه توسعه پایدار است که پس از برگزاری موفقیت آمیز مدرسه زمستانی توسعه پایدار، به یاری خدا به انجام می رسد. مدرسه توسعه پایدار، فرصت مناسبی است که برای علاقه مندان فعالیت های اجتماعی در بخش های مختلف(دولتی، خصوصی، مردم نهاد و دانشگاهی) ایده ها و مسیرهای جدیدی را در ارتباط با توسعه پایدار باز کند. فضای تعاملی و بین رشته ای و نیز مثالهای ملموس از تجارب بین المللی و به ویژه با تمرکز بر تجارب بومی و داخلی، از ویژگی های خاص این مدرسه است. می توانیم مدعی شویم که این احتمالا جامع ترین و اثربخش ترین برنامه آموزشی در کشور است که در حوزه توسعه پایدار و مسئولیت اجتماعی سازمانها اجرا می شود. 

مدرسه توسعه پایدار ممکن است بتواند راه های جدیدی را برای کار و یا تحصیل در حوزه توسعه پایدار پیش روی شما باز کند. بورس های آموزشی خوبی هم برای دوره بهاره آن تدارک دیده شده است. اطلاعات بیشتر را می توانید با مراجعه به وبسایت آن پیدا کنید.

کانال تلگرام

برای عضویت در کانال تلگرامی مدرسه توسعه پایدار می توانید بر تصویر بالا کلیک کنید

  • هامون طهماسبی

اقدامات و برنامه‌های آتی در گلباف

سه شنبه, ۱ اسفند ۱۳۹۶، ۱۲:۲۷ ب.ظ

پژوهشکده سیاست‌گذاری دانشگاه شریف به عنوان یکی از اعضای شبکه کارآفرینی اجتماعی رسالت، در پروژه گلباف دو دسته فعالیت عمده در منطقه انجام می‌دهد؛ نخست راهبری «پویش گلباف من» و رویدادهای اجتماعی - فرهنگی که ذیل این پویش تعریف می­‌شود و دوم راهبری پروژه مطالعاتی «شناخت مشارکتی منطقه».

پروژه شناخت قرار است به ما کمک کند که مسایل الویت­‌دار توسعه پایدار منطقه را شناسایی کنیم؛ مشارکت ذینفعان جلب شود و یک مطالعه جامع که به آنها کمک می‌کند انجام شود؛ کاری کاملا علمی و دانشگاهی که  از مشارکت ذینفعان و جوانان محلی نیز در آن بهره می‌­بریم. از طرفی در برنامه­‌های ذیل پویش، رویدادهای اجتماعی را طراحی و با کمک جامعه محلی در منطقه اجرا می­‌کنیم. البته به مرور زمان نقش فعالین محلی در طراحی‌ها نیز پررنگ‌تر از گذشته می‌شود. برای این اقدامات، اهداف متفاوتی می‌­توان متصور بود؛ مانند جلب مشارکت جامعه محلی به ویژه جوانان؛ تغییر نگرش در راستای اهدافی که برای موفقیت در توسعه پایدار منطقه  تعریف شده و مهمتر از همه، در  مجموع اقدامات به ویژه پویش این هدف را دنبال می­‌کنیم که به توسعه سرمایه انسانی در منطقه کمک کنیم (شاید این مهمترین ماموریتی است که در پژوهشکده دنبال می‌­کنیم و برنامه‌های متنوعی برای آن تعریف کردیم).

در پویش گلباف من بدنبال موج­‌سازی و جریان­‌سازی برای بسیج جامعه محلی و جلب مشارکت عامه مردم به منظور درگیر شدن در برنامه‌­های توسعه پایدار منطقه نیز هستیم .یکی از کارکردهای پویش، آموزش و توانمندسازی فعالان و جوانان منطقه است؛ چه از طریق مشارکت در اجرای برنامه‌های پویش و چه از طریق شرکت در دوره‌­های آموزشی. علاوه بر این، فعالیت­‌های خوبی در حوزه آموزش و پرورش  تعریف شده  و جمعی از معلمان و فعالان فرهنگی در این فعالیت­‌ها مشارکت دارند؛ ما به بحث توانمندسازی یا بهتر بگوییم، «توان‌افزایی»، نگاه ویژه‌ای داریم چون از نظر ما آنچه که برای آینده منطقه پایدار می­‌ماند، فعالیت‌­هایی است که منجر به توسعه سرمایه انسانی می­‌شود. به هر حال باید بپذیریم که ما مدت زمان محدودی در منطقه حضور داریم و یک روزی بالاخره باید خارج شویم مهمترین عاملی که می‌­تواند تضمین­‌کننده حرکت گلباف در مسیر تعالی و پیشرفت باشد ، وجود جمعی از فعالان توانمند است  که خودشان را باور دارند و می‌­دانند که چطور باید مسایل را شناسایی و با کمک یکدیگر، حل کنند.

بنا داریم همین مسیری را که در پیش گرفتیم، ادامه دهیم؛ تمرکز بیشتر بر بحث توسعه سرمایه انسانی در منطقه و کمک به ارتقای  نگرشی، دانشی و مهارتی فعالان منطقه و نیز نسل‌های آینده.

  • رضا طبیب زاده

مدرسه توسعه پایدار

شنبه, ۲۸ بهمن ۱۳۹۶، ۰۸:۲۰ ب.ظ

به یاری خدا، برنامه جدیدی را در پژوهشکده سیاست گذاری دانشگاه شریف آغاز کرده ایم با عنوان «مدرسه توسعه پایدار»؛ اولین دوره این مدرسه با عنوان «مدرسه زمستانی توسعه پایدار و مسئولیت اجتماعی سازمان ها» از 23 بهمن تا 14 اسفند در دانشگاه شریف برگزار می شود. توضیحات کامل و مفصلی در وبسایت مدرسه به آدرس sdschool.ir ارائه شده است.

مدرسه توسعه پایدار قصد دارد تا بخشی از خلاء دانشی مورد نیاز در حوزه های توسعه پایدار و CSR را برای علاقه مندان این حوزه پر نماید. فرقی نمی کند از بخش دولتی، خصوصی، مردم نهاد یا فعالین اجتماعی. همه می توانند در مدرسه توسعه پایدار جای خود را پیدا کنند و اصولا یکی از نقاط قوت این مدرسه نیز همین فضای متنوع و بین رشته ای آن است.

می توانیم به جرات بگویم که مدرسه توسعه پایدار شریف، یک تجربه جدید و متفاوت در آموزش توسعه پایدار و مسئولیت اجتماعی سازمانها در ایران است و به ویژه با تاکید بر مثال های وطنی و گریز از فضای صرفا ترجمه و کپی برداری، می توانیم مدعی شویم به این جامعیت، سرفصلهایی در هیچ کدام از سمینارهای آموزشی مشابه در کشور ارائه نشده است. 

از ویژگی های منحصربفرد مدرسه توسعه پایدار شریف، ارتباط تنگاتنگ محتوای ارائه شده در آن، با سوابق مشاوره ای و پژوهشی مدرس و تسهیل گران در داخل کشور و نیز بهره گیری از تجارب بین المللی در حوزه آموزش توسعه پایدار در جهت ارائه محتوایی اثربخش است؛ به شکلی که سعی شده در این دوره فشرده، مخاطبین بتوانند ره توشه ای کاربردی برای فعالیت در حوزه توسعه پایدار و مسئولیت اجتماعی سازمان ها کسب کنند. 

توضیحات تکمیلی را در وبسایت مدرسه یا کانال تلگرامی ان می توانید مشاهده کنید.

ثبت نام مدرسه زمستانی به پایان رسیده؛ اما مدرسه بهاره به زودی معرفی و ثبت نام آن، آغاز خواهد شد.

  • هامون طهماسبی

در بیش از سه دهه ی پس از انقلاب اسلامی، خوشبختانه شاهد رشد صعودی تعداد خیریه ها و سازمان های مردم نهاد در سراسر کشور بوده ایم. اما با وجود این رشد کمی، همچنان شاهد گسترش آسیب های اجتماعی در جامعه هستیم. در کنار بحران های طبیعی و آشکار نظیر بحران آب، سیل، زلزله، طوفان و... که هرساله کشور عزیزمان را تهدید می کند، بسیاری از بحران های خاموش اجتماعی نظیر فقر، اعتیاد، طلاق، کودکان کار و... در حال تخریب زیرساخت های فرهنگی و اجتماعی کشورهستند. بنابراین، یکی از چالش های کنونی کشور در بعد اجتماعی را می توان عدم برنامه ریزی در بکارگیری و استفاده صحیح از فعالیت های داوطلبانه در سازمان های مردم نهاد و خیریه و ساماندهی این فعالیت ها در راستای حل بحران های خاموش اجتماعی دانست.

دوره آموزشی مدیریت بحران با حضور دکتر اندام، رییس سازمان داوطلبان جمعیت هلال احمر و جمعی از مدیران پایه حوزه داوطلبان جمعیت هلال احمر سراسر کشور 2 تا 5 آبان 96 در اصفهان برگزار شد.

کارگاه اصفهان 1

در روز سوم این رویداد که با حضور بیش از 40 نفر از مدیران استانی سازمان داوطلبان سراسر کشور در سالن اجتماعات هتل آسمان اصفهان برگزار شد، کارگاهی با عنوان "نوآوری در سازمان های مردم نهاد" توسط دو تن از اعضاء گروه نوآوری و کسب و کار اجتماعی پژوهشکده سیاست گذاری علم، فناوری و صنعت دانشگاه صنعتی شریف برگزار شد.

  • علی سعیدانژاد

کارگاه های آموزشی توسعه پایدار در گلباف

جمعه, ۱۷ شهریور ۱۳۹۶، ۱۰:۰۸ ب.ظ

یکی از اقداماتی که از طرف پژوهشکده سیاست گذاری دانشگاه شریف و با حمایت خانه توسعه گلباف در پروژه توسعه منطفه ای گلباف در دستور کار داریم، کمک به ایجاد ذهنیت توسعه پایداری در میان فعالین منطقه و در عین حال نزدیک کردن اذهان ذی نفعان کلیدی منطقه نسبت به مسائل منطفه خود با عینک «توسعه پایدار و همه جانبه» است.

در این مسیر تاکنون کارگاه های آموزشی زیادی برای فعالین و جوانان منطفه برگزار کرده ایم و سعی کرده ایم که نگرش توسعه همه جانبه، یعنی مهم بودن همه ابعاد توسعه در کنار هم و نه فقط اشتغال زایی یا توسعه اقتصادی را به مخاطبان منتقل کنیم. در حقیقت به باور ما، مسیر توسعه منطقه ای، از مسیر توسعه پایدار یا توسعه همه جانبه می گذرد و برای تحول منطفه ای که دچار رکود حتی اقتصادی شده، شما نمی توانید ریشه های اجتماعی و غیراقتصادی به وجود آورنده و تداوم دهنده وضع موجود را نادیده بگیرید. برای مثال در همین گلباف، مشخصا بعد از جلو رفتن پروژه شناخت منطقه، این واقعیت مهم ظهور پیدا کرد که علت مهاجرت مردم از گلباف فقط اقتصادی نیست و عواملی مانند زیرساخت های آموزشی و بهداشتی و حتی سیر تاریخی تحولات دو دهه گذشته منطقه، اگر نه بیشتر، کم و بیش به همان اندازه در به وجود آمدن وضعیت موجود ایفای نقش می کنند.

یکی از کارگاه های خوبی که در این مسیر برگزار کردیم ماه پیش برگزار شد و آن کارگاه «شناخت مشارکتی مسائل توسعه پایدار» بود. در این کارگاه، تعدادی از جوانان فعال و علاقه مند منطقه را گرد هم جمع کردیم و ابتدا مبانی کار پژوهشی جهت شناخت مشارکتی مسائل توسعه پایدار را برایشان ارائه کردیم. سپس آنها را به تیم هایی تقسیم کردیم و طی دو روز وقت دادیم که در شهر بگردند و با صحبت با ذی نفعان مختلف، پاسخ برخی سوالات تمرینی را پیدا کنند. در واقع به نوعی کارآموزی فشرده. خوشبختانه بازخور خیلی خوبی از اشتیاق و همراهی جوانان گرفتیم و ما را دلگرم کرد که هدفی که داشتیم یعنی درگیر کردن خود جوانان منطفه در شناخت مشارکتی مسائل خودشان را تحقق ببخشیم. 

واقعیت این است که خیلی از شهرهای کوچک ما بوده اند که با تحولاتی توانسته اند در دهه های گذشته پا در مسیر رشد اقتصادی بگذارند، اما در این رهگذر خیلی از سرمایه های اجتماعی، معنوی و نیز دارایی های طبیعی و محیط زیستی خود را از دست داده اند. ما در توسعه پایدار منطقه ای به دنبال این هستیم که توسعه ای همه جانبه رخ دهد و این اشتباهات تکرار نشود. در واقع توسعه تک بعدی و یک جانبه برای ما مطلوب نبوده و نخواهد بود. چنین توسعه ای حتی اگر یک مسئله را حل کند(مثلا اشتغال و معیشت)، مسائل دیگری به وجود می آورد که از مسئله اول هم ممکن است بدتر و دشوارتر باشند.


گلباف-کارگاه توسعه پایدار


  • هامون طهماسبی

بنگاه اجتماعی در بستر تعاون

دوشنبه, ۲۶ تیر ۱۳۹۶، ۰۲:۵۲ ب.ظ

پژوهشکده سیاستگذاری دانشگاه شریف در اسفند ماه سال 1394 همکاری خود با معاونت تعاون وزارت تعان، کار و رفاه اجتماعی را در قالب پروژه "بررسی تجارب جهانی بنگاههای اجتماعی و شناسایی کسبوکارهای اجتماعی در بستر تعاون" به صورت رسمی آغاز کرد و پس از 15 ماه، در تیر 1396 این پروژه خاتمه یافت.

در فاز اول این طرح پس از بررسی مبانی نظری و مرور ادبیات کارآفرینی، کارآفرینی اجتماعی، بنگاه اجتماعی و کسبوکار اجتماعی، سیاست و برنامه دولتها در حمایت از بنگاههای اجتماعی در سه کشور منتخب ایتالیا، انگلستان و کره جنوبی مطالعه شد و 5 تجربه برتر جهانی بنگاه اجتماعی در حوزههای مختلف موردکاوی شدند. موسسه "لایف گیت1" در ایتالیا، "بیگ ایشو2" در انگلستان، "ووژو3" در کره جنوبی، "گرامین دنون4" در بنگلادش و "بیمارستان آراویند5" در هندوستان از بنگاههای اجتماعی مطالعه شده هستند.

در فاز دوم و با استفاده از نتایج فاز اول، تناسب ابعاد نظری بنگاه اجتماعی و مدل تعاونی بررسی شد و نقاط مشترک و غیرمشترک آنان مشخص گشت. پس از آن، معیارها و شاخصهای شناسایی بنگاه اجتماعی تعریف شدند که سه ویژگی اصلی آنان در ادامه بیان شده است.

- ماموریت اجتماعی: به این معنا که با هدف رفع یک معضل اجتماعی تاسیس میشود.

- فعالیت تجاری: بنگاه اجتماعی به لحاظ اقتصادی مستقل است و هزینههای خود را از طریق فعالیت تجاری تامین میکند.

- محدودیت در تقسیم سود: بنگاه اجتماعی حداقل بخشی از سود را به توسعه کسبوکار و ماموریت اجتماعی خود اختصاص میدهد.

همچنین یک نوع طبقهبندی بنگاههای اجتماعی که سازگاری و کاربرد بیشتری در بخش تعاون دارد نیز به عنوان ملاک تقسیم بندی در نظر گرفته شد.

- بنگاه اجتماعی تولید کننده محصول یا ارائه‌دهنده خدمات اجتماعی

- بنگاه اجتماعی با کارکنان حاشیه ­ای

- بنگاه اجتماعی فعال در منطقه جغرافیایی خاص

- بنگاه اجتماعی با فناوری و روش تولید اجتماعی

- بنگاه اجتماعی با مدل کسب و کار اجتماعی

- بنگاه اجتماعی با مالکیت اجتماعی

بر مبنای نتایج به دست آمده، در فاز سوم گرایشهای مختلف تعاونی به لحاظ سازگاری با مدل بنگاه اجتماعی بررسی شدند که در نهایت سه گرایش مرزنشینان، فراگیر ملی و دهیاریها به عنوان گرایشهایی که سازگاری بیشتری با بنگاه اجتماعی دارند و امکان به وجود آمدن چنین بنگاههایی در آن بیشتر است شناسایی شدند. پس از آن و بر اساس دادههای موجود، عملکرد این سه گرایش ارزیابی شدند و 10 درصد از تعاونیهای فعال معرفی گشتند. در ادامه 5 تعاونی کشور که با مدل بنگاه اجتماعی سازگاری دارند موردکاوی شدند. تعاونی مرزنشینان بخش کوهسار شهرستان سلماس، تعاونی دهیاریهای بخش زالیان شهرستان شازند و تعاونی فراگیر ملی توانمندسازی سیوستان شهرستان زابل از گرایشهای سازگار انتخاب شدند. تعاونی چندمنظوره معلولین ایران فتح جم در تهران و تعاونی زنان صدف لب سیاه قشم نیز به عنوان دیگر تعاونیهای منطبق با الگوی بنگاه اجتماعی مطالعه شدند.

در فاز چهارم به عنوان جمعبندی پروژه، ابتدا برنامه آموزش جهت رشد تعاونیهای سازگار با مدل بنگاه اجتماعی طراحی شد، پس از آن برنامه ترویج مفاهیم بنگاه اجتماعی در بستر تعاون تدوین گشت و در انتها، بسته سیاستی متناسب با شرایط کشور برای حمایت از بنگاههای اجتماعی در بستر تعاون آماده گردید.

در گزارشهای بعدی درباره نتایج هر بخش توضیحات بیشتری ارائه خواهد شد.



[1] LifeGate

[2] Big Issue

[3] Woojoo

[4] Grameen Danone

[5] Aravind

  • نوید خنوه

یک کارگاه آموزشی خیلی خوب

شنبه, ۱۷ تیر ۱۳۹۶، ۰۶:۳۶ ب.ظ

از امروز میزبان آقای دکتر علیرضا فراهانی هستیم تا طی چند کارگاه نیم روزه(4 تا 6 جلسه در چند هفته پشت سر هم)، بخشی از دانش و تجربه خود در حوزه مداخله برای محرومیت زدایی را با ما به اشتراک بگذارند. آقای فراهانی در گذشته های دور یعنی در اوایل پیدایش پژوهشکده با آن همکاری خیلی نزدیکی داشتند و بعدا به طور تخصصی در بحث توسعه زنجیره ارزش ورود پیدا کردند و در بسیاری پروژه های مهم ملی نقش محوری داشته اند. در حال حاضر نیز با معاونت اشتغال وزارت کار، همکاری دارند.

امیدواریم که این جلسات کمک کند که ضمن اینکه فهم عمومی ما نسبت به مسئله توسعه محلی و منطقه ای افزایش پیدا کند، بتوانیم بر مبنای آموخته های آن(که بخش مهمی از آن در خلال مباحثات بین شرکت کنندگان رخ می دهد)، ابزارها و شیوه های مداخله خود را اصلاح کنیم، توسعه دهیم و تکامل ببخشیم.

توسعه محلی و مداخله برای بهبود و پیشرفت در مناطق حاشیه ای، محروم و یا مسئله دار، بدون تکیه بر دانش و تجربه بومی و درون زا، خواهد لنگید و تلاش ما در پژوهشکده این بوده و هست که بتوانیم حرفی متفاوت با مدل های مرسوم و کلیشه ای بین المللی داشته باشیم که واقعا برای حل مسائل خودمان و متناسب با اقتضائات و نیازهای واقعی توسعه پایدار خودمان، کار کند و ثمر بخش باشد.


جلسه آقای فراهانی

  • هامون طهماسبی

نشستی در مرکز پژوهش های مجلس

چهارشنبه, ۱۰ خرداد ۱۳۹۶، ۰۶:۲۲ ب.ظ
بیستم اردیبهشت در مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی، هماهنگی و مدیریت جلسه ای را بر عهده داشتیم که میزبان فعالین و گروه های دارای تجربه در حوزه توسعه محلی و منطقه ای بود تا با حمایت ستاد احیای دریاچه ارومیه و نیز مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی بتوانیم از خلال یک گردهمایی و هم اندیشی یک روزه، به نقاطی دست یابیم که در حوزه سیاست گذاری و قانون گذاری می تواند تسهیل گر فعالیت های توسعه محلی در کشور باشد. خیلی از چهره ها و تشکل های شناخته شده این حوزه در جلسه حضور داشتند و صحبت های خیلی خوبی مطرح شد. به یکی از همکاران در پژوهشکده گفتم که مباحث امروز خودش یک جزوه آموزشی برای کسانی است که می خواهند در این عرصه فعالیت کنند. لذا تاکید کردم که گزارشی از جلسه تهیه شود تا بتوانیم بعدا برای استفاده علاقه مندان انتشار دهیم.
یکی از نکات مهمی که در خلال مباحث به ذهن من خطور می کرد این بود که هر یک از این گروه ها و فعالین، به شکل جزیره هایی در حال فعالیت در گوشه و کنار کشور و با مدل های مختلف و دیدگاه های مختلف هستند و حقیقتا هر کدام به واسطه سالها فعالیت در میدان و کسب تجربه، بخشی از دانش توسعه محلی و منطقه ای در ایران(که عمیقا اعتقاد دارم دانشی بومی و وابسته به زمینه-context- باید باشد)را در اختیار دارند. نقش نهادهای دانشگاهی و سیاست گذاری مانند پژوهشکده و نیز مرکز پژوهش های مجلس این می تواند باشد که کمک کند این دانش پراکنده تجمیع شود و با نگاهی از بالا و با دیدی کلان نگر و آینده نگر، گره های فعالیت های این چنینی در کشور شناسایی شود و برای حل آنها، تسهیل گری شود. امری که در تخصص هیچ کدام از این گروه ها نیست و اقتضای فعالیت و توانمندی هم که دارند این را سبب نمی شود.
اینکه ما توانستیم این مباحث را به سطح نهادی مهم مانند مرکز پژوهش های مجلس بکشانیم به نظرم یک نقطه پیشرفت است. اما راه دراز است و باید پیگیر بود تا به نتایج ملموس و امیدبخش برای فعالیت های توسعه محلی در ایران منجر شود.


مرکز پژوهشهای مجلس
  • هامون طهماسبی