برگزاری سه اردوی هم‌آموزی مدرسه نوآوری اجتماعی روشنا در نیمه دوم سال 1396

جامعه امروز هر لحظه آبستن مسائل و پدیده های اجتماعی عدیده ای است که به صورت مستمر در حال تغییر، تنوع و پیچیدگی بیشتری هستند؛ مسائل و موضوعاتی همچون فقر و محرومیت، بزه، زنان سرپرست خانوار، کودکان کار، حاشیه نشینی، کم­ توانان جسمی و حرکتی و .... که اتفاقاً در برنامه ­های توسعه منطقه­ ای ابعاد درهم‌تنیده ایشان، در کنار سایر عوامل، چالش برانگیزتر است.

این در حالی است که تجربه نشان داده در مواجهه با مسائل اجتماعی، برنامه های دولتی و حاکمیتی همواره با چالش و نارسایی همراه بوده و در این بخش حضور و نقش ­آفرینی نوآوران اجتماعی، گریزناپذیر است. منظور ما از «نوآور اجتماعی» فردی است که با تغییر و تعدیل ساختارها و پارادایم­های موجود، برای مواجهه با مسائل پیچیده اجتماعی بهینه ­ترین راهکار ممکن را به صورت مشارکتی و در تعامل با جامعه توسعه می ­دهد؛ و این خود نکته­ ای اساسی است که خلأ آن در نظام آموزشی کشور کاملاً محسوس است. به عبارت بهتر می­ توان ادعا داشت که سیستم آموزشی ما تا حد زیادی نسبت به مسائل و موضوعات اجتماعی روز جامعه بیگانه بوده و بالتبع به هیچ عنوان در آن رهبر/ نوآور اجتماعی تربیت نمی ­شود. البته لازم به تذکر است که در تعریف ما، رهبر یا نوآور اجتماعی لزوماً یک جایگاه در راس هرم ­های سازمانی نبوده و قابلیت­ های وی، فارغ از جایگاه و مسئولیت حقوقی ایشان، در «جریان سازی اجتماعی»، «نوآوری و خلق ارزش» و «ارتقای مشارکت محور اثربخشی خدمات اجتماعی» تبلور می یابد.

هر روز اسناد طرح و برنامه، سیاست ها و راهبردهای متعدد و متنوعی در سازمان ها، نهادها و موسسات مردمی و حاکمیتی، در راستای پاسخگویی به نظام مسائل توسعه­ ای کشور ترسیم و تدوین می ­شود؛ غافل از آنکه اثربخشی هر چه بهتر این برنامه ها اولاً منوط به درک صحیح و به موقع نیازهای جامعه بهره بردار و ثانیاً مشروط بر کارآمدی دست اندرکاران اجرای آنهاست؛ یا به بیان ساده­ تر:" سرمایه انسانی" و این چالشی است که روز به روز بر عمق و حساسیت آن افزوده می­ شود.

مدرسه نوآوری اجتماعی روشنا برنامه ­ای غیردولتی، غیرانتفاعی و غیرتجاری است که به همت پژوهشکده سیاستگذاری علم، فناوری و صنعت دانشگاه صنعتی شریف از سال 1394 پا به عرصه حضور نهاده و ماموریت خود را "فعالسازی ظرفیت نخبگانی بالقوه کشور برای مواجهه با مسائل پیچیده اجتماعی" قرار داده است. برای این منظور مبتنی بر آخرین استانداردها و دستاوردهای دانشگاه ­های نسل چهارم، دو دسته خدمات "ارتقای مهارت های فردی و مدیریتی" و "توسعه شبکه ارتباطات­ حرفه­ ای" فعالان اجتماعی کشور، در دستور کار روشنا قرار گرفته­ است. از مهمترین اصول حاکم بر پلتفرم روشنا می­ توان به موارد ذیل اشاره داشت:

1.       تاکید بر مهارت ­های عمومی مبتنی بر نیازسنجی میدانی

2.       پیروی از اصل پارتو در صورت­ بندی استاندارد آموزشی (تمرکز بر مباحث کلیدی در آموزش)

3.       اتخاذ رویکرد TOT در شبکه ­سازی عمودی

4.       مسئله­ یابی و مسئله ­محوری ملی و محلی

5.       اجتماع سازی و اجتماع محوری (COP)

اگرچه برخی از صاحب نظران قائل به ذاتی بودن مهارت­ های رهبری هستند؛ لیکن روشنا با رویکرد Internship و آموزش تجربه - محور سعی در ارتقای مهارت های حرفه ای و مورد نیاز رهبران اجتماعی دارد. از جمله مهارت های مورد نظر در این بخش می توان به ارتباطات اجتماعی، تفکر طراحانه، تامین و مدیریت منابع مالی، مدیریت سازمان های اجتماعی و سیاستگذاری و سیاست پژوهی اجتماعی اشاره داشت.

قنوات رگ‌های حیات گلباف

استان کرمان با مساحت 182 هزار کیلومترمربع (11 درصد از کل مساحت کشور) پهناورترین استان ایران می‌­باشد. به استناد آمار شرکت سهامی آب منطقه‌­ای استان کرمان، 2391 رشته قنات در این استان وجود دارد. از این تعداد قنات 375 میلیون مترمکعب آب استخراج شده که 6 درصد از میزان برداشت­‌های کل آب از منابع زیرزمینی را شامل می‌­شود.

بخش گلباف، با جمعیت 14473 نفر (بر اساس آماربرداری سال 1395)، به عنوان بخشی از شهرستان کرمان در فاصله 110 کیلومتر از شهر کرمان قرار دارد. بر اساس آماربرداری سال 1390، در این بخش حدود 18 قنات فعال وجود دارد که سالانه 3 میلیون مترمکعب آورد برای بخش گلباف دارند. به جز 5 قنات که 90 درصد آوردشان را برای کشاورزی در نظر گرفته‌­اند، مابقی قنوات، تقریبا تمامی آورد خود را به سیراب کردن باغات و مزارع کشاورزی اختصاص داده‌­اند. این آمارها وابستگی شدید کشاورزی _که نقش بسیار مهمی را در تولید و اشتغال منطقه دارد_ را به آب قنوات نشان می‌­دهد.

دهانه قنات خندق در گلباف

کارگاه های آموزشی توسعه پایدار در گلباف

یکی از اقداماتی که از طرف پژوهشکده سیاست گذاری دانشگاه شریف و با حمایت خانه توسعه گلباف در پروژه توسعه منطفه ای گلباف در دستور کار داریم، کمک به ایجاد ذهنیت توسعه پایداری در میان فعالین منطقه و در عین حال نزدیک کردن اذهان ذی نفعان کلیدی منطقه نسبت به مسائل منطفه خود با عینک «توسعه پایدار و همه جانبه» است.

در این مسیر تاکنون کارگاه های آموزشی زیادی برای فعالین و جوانان منطفه برگزار کرده ایم و سعی کرده ایم که نگرش توسعه همه جانبه، یعنی مهم بودن همه ابعاد توسعه در کنار هم و نه فقط اشتغال زایی یا توسعه اقتصادی را به مخاطبان منتقل کنیم. در حقیقت به باور ما، مسیر توسعه منطقه ای، از مسیر توسعه پایدار یا توسعه همه جانبه می گذرد و برای تحول منطفه ای که دچار رکود حتی اقتصادی شده، شما نمی توانید ریشه های اجتماعی و غیراقتصادی به وجود آورنده و تداوم دهنده وضع موجود را نادیده بگیرید. برای مثال در همین گلباف، مشخصا بعد از جلو رفتن پروژه شناخت منطقه، این واقعیت مهم ظهور پیدا کرد که علت مهاجرت مردم از گلباف فقط اقتصادی نیست و عواملی مانند زیرساخت های آموزشی و بهداشتی و حتی سیر تاریخی تحولات دو دهه گذشته منطقه، اگر نه بیشتر، کم و بیش به همان اندازه در به وجود آمدن وضعیت موجود ایفای نقش می کنند.

یکی از کارگاه های خوبی که در این مسیر برگزار کردیم ماه پیش برگزار شد و آن کارگاه «شناخت مشارکتی مسائل توسعه پایدار» بود. در این کارگاه، تعدادی از جوانان فعال و علاقه مند منطقه را گرد هم جمع کردیم و ابتدا مبانی کار پژوهشی جهت شناخت مشارکتی مسائل توسعه پایدار را برایشان ارائه کردیم. سپس آنها را به تیم هایی تقسیم کردیم و طی دو روز وقت دادیم که در شهر بگردند و با صحبت با ذی نفعان مختلف، پاسخ برخی سوالات تمرینی را پیدا کنند. در واقع به نوعی کارآموزی فشرده. خوشبختانه بازخور خیلی خوبی از اشتیاق و همراهی جوانان گرفتیم و ما را دلگرم کرد که هدفی که داشتیم یعنی درگیر کردن خود جوانان منطفه در شناخت مشارکتی مسائل خودشان را تحقق ببخشیم. 

واقعیت این است که خیلی از شهرهای کوچک ما بوده اند که با تحولاتی توانسته اند در دهه های گذشته پا در مسیر رشد اقتصادی بگذارند، اما در این رهگذر خیلی از سرمایه های اجتماعی، معنوی و نیز دارایی های طبیعی و محیط زیستی خود را از دست داده اند. ما در توسعه پایدار منطقه ای به دنبال این هستیم که توسعه ای همه جانبه رخ دهد و این اشتباهات تکرار نشود. در واقع توسعه تک بعدی و یک جانبه برای ما مطلوب نبوده و نخواهد بود. چنین توسعه ای حتی اگر یک مسئله را حل کند(مثلا اشتغال و معیشت)، مسائل دیگری به وجود می آورد که از مسئله اول هم ممکن است بدتر و دشوارتر باشند.

در گلباف به دنبال چه هستیم؟

همانطور که در مطالب گذشته گفته شد، پژوهشکده سیاستگذاری دانشگاه شریف به عنوان بازوی علمی-پژوهشی شبکه کارآفرینی اجتماعی رسالت از مرداد سال 1395 در پروژه توسعه پایدار گلباف مشارکت دارد.(شما می توانید جزئیات ابتدایی شروع پروژه را در اینجا مرور کنید.)            

اگر بخواهیم فعالیت های انجام شده را در چند حوزه دسته ­بندی کنیم  می‌توانیم آن ها را در 3  فرآیند زیر ببینیم:       
فعالیت های اقتصادی، فعالیت های فرهنگی-اجتماعی و شناخت مشارکتی منطقه   

   

بنگاه اجتماعی در بستر تعاون

پژوهشکده سیاست‌گذاری دانشگاه شریف در اسفند ماه سال 1394 همکاری خود با معاونت تعاون وزارت تعان، کار و رفاه اجتماعی را در قالب پروژه "بررسی تجارب جهانی بنگاه‌های اجتماعی و شناسایی کسب‌وکارهای اجتماعی در بستر تعاون" به صورت رسمی آغاز کرد و پس از 15 ماه، در تیر 1396 این پروژه خاتمه یافت.

در فاز اول این طرح پس از بررسی مبانی نظری و مرور ادبیات کارآفرینی، کارآفرینی اجتماعی، بنگاه اجتماعی و کسب‌وکار اجتماعی، سیاست‌ و برنامه‌ دولت‌ها در حمایت از بنگاه‌های اجتماعی در سه کشور منتخب ایتالیا، انگلستان و کره جنوبی مطالعه شد و 5 تجربه برتر جهانی بنگاه اجتماعی در حوزه‌های مختلف موردکاوی شدند. موسسه "لایف گیت¹" در ایتالیا، "بیگ ایشو²" در انگلستان، "ووژو³" در کره جنوبی، "گرامین دنون⁴" در بنگلادش و "بیمارستان آراویند⁵" در هندوستان از بنگاه‌های اجتماعی مطالعه شده هستند.

در فاز دوم و با استفاده از نتایج فاز اول، تناسب ابعاد نظری بنگاه اجتماعی و مدل تعاونی بررسی شد و نقاط مشترک و غیرمشترک آنان مشخص گشت. پس از آن، معیارها و شاخص‌های شناسایی بنگاه اجتماعی تعریف شدند که سه ویژگی اصلی آنان در ادامه بیان شده است.

- ماموریت اجتماعی: به این معنا که با هدف رفع یک معضل اجتماعی تاسیس می‌شود.

- فعالیت تجاری: بنگاه اجتماعی به لحاظ اقتصادی مستقل است و هزینه‌های خود را از طریق فعالیت تجاری تامین می‌کند.

- محدودیت در تقسیم سود: بنگاه اجتماعی حداقل بخشی از سود را به توسعه کسب‌وکار و ماموریت اجتماعی خود اختصاص می‌دهد.

همچنین یک نوع طبقه‌بندی بنگاه‌های اجتماعی که سازگاری و کاربرد بیشتری در بخش تعاون دارد نیز به عنوان ملاک تقسیم بندی در نظر گرفته شد.

- بنگاه اجتماعی تولید کننده محصول یا ارائه‌دهنده خدمات اجتماعی

- بنگاه اجتماعی با کارکنان حاشیه ­ای

- بنگاه اجتماعی فعال در منطقه جغرافیایی خاص

- بنگاه اجتماعی با فناوری و روش تولید اجتماعی

- بنگاه اجتماعی با مدل کسب و کار اجتماعی

- بنگاه اجتماعی با مالکیت اجتماعی

بر مبنای نتایج به دست آمده، در فاز سوم گرایش‌های مختلف تعاونی به لحاظ سازگاری با مدل بنگاه اجتماعی بررسی شدند که در نهایت سه گرایش مرزنشینان، فراگیر ملی و دهیاری‌ها به عنوان گرایش‌هایی که سازگاری بیشتری با بنگاه اجتماعی دارند و امکان به وجود آمدن چنین بنگاه‌هایی در آن بیشتر است شناسایی شدند. پس از آن و بر اساس داده‌های موجود، عملکرد این سه گرایش ارزیابی شدند و 10 درصد از تعاونی‌های فعال معرفی گشتند. در ادامه 5 تعاونی کشور که با مدل بنگاه اجتماعی سازگاری دارند موردکاوی شدند. تعاونی مرزنشینان بخش کوهسار شهرستان سلماس، تعاونی دهیاری‌های بخش زالیان شهرستان شازند و تعاونی فراگیر ملی توانمندسازی سیوستان شهرستان زابل از گرایش‌های سازگار انتخاب شدند. تعاونی چندمنظوره معلولین ایران فتح جم در تهران و تعاونی زنان صدف لب سیاه قشم نیز به عنوان دیگر تعاونی‌های منطبق با الگوی بنگاه اجتماعی مطالعه شدند.

در فاز چهارم به عنوان جمع‌بندی پروژه، ابتدا برنامه آموزش جهت رشد تعاونی‌های سازگار با مدل بنگاه اجتماعی طراحی شد، پس از آن برنامه ترویج مفاهیم بنگاه اجتماعی در بستر تعاون تدوین گشت و در انتها، بسته سیاستی متناسب با شرایط کشور برای حمایت از بنگاه‌های اجتماعی در بستر تعاون آماده گردید.

در گزارش‌های بعدی درباره نتایج هر بخش توضیحات بیشتری ارائه خواهد شد.

---

[1] LifeGate

[2] Big Issue

[3] Woojoo

[4] Grameen Danone

[5] Aravind

آموزش معلمین برای کمک به توسعه پایدار و چند ملاحظه

در یکی از شهرهای کوچکی که در حال انجام کار توسعه منطقه ای هستیم، به این رهیافت رسیدیم که سرمایه گذاری برای تربیت نسل بعدی دانش آموزانی که متفاوت بیاندیشند و پر امیدتر، پرتلاش تر و خودباورتر از نسل فعلی باشند، کمک پایداری به آینده توسعه منطقه است. لذا برنامه های متنوعی برای حوزه آموزش و پرورش تعریف کردیم که در نوع خود جالب و متفاوت هستند و به این شکل شاید بشود گفت برای اولین بار در کشور و با هدف کمک به توسعه یک منطقه پیاده سازی می شوند.

در همین راستا، جمعی از معلمان دغدغه مند که دوست دارند به بهبود منطقه خودشان کمک کنند و البته این اطمینان نسبی را هم داریم که قصد مهاجرت تا 5 سال آینده را ندارند(یعنی حالا حالا ها در منطقه شان می مانند)، انتخاب کرده ایم و قرار است در یک سفر تفریحی-آموزشی ویژه، کمک کنیم که بینش های جدیدی در حوزه آموزش را بر اساس تجربه نهادهای منتخب آموزشی کشور ، کسب کنند.

جدای از هدف های خوب و ویژه این دوره آموزشی-تفریحی، اما در صحبت با همکاران به نکاتی رسیده ایم که دقت به آنها در طراحی این دوره خیلی اهمیت دارد. در واقع، چنین دوره هایی و چنین برنامه های مثبت و انگیزاننده ای، ممکن است که تاثیرات منفی ناخواسته ای هم داشته باشند که بر خلاف اهداف اولیه خود عمل کنند.

از جهت روشن شدن موضوع، دو نکته را در رابطه با همین برنامه ذکر می کنم:

اول اینکه بازدید مدارس خوب و پیشرو و خلاق تهران و بابلسر و سایر نقاط کشور، اگرچه حتما در باز شدن افق های دید این عزیزان می تواند موثر باشد؛ اما از سوی دیگر برای معلمان منطقه محروم، ممکن است سبب تقویت حس ناامیدی از طریق مقایسه امکانات و شرایط و محدودیت های خود با شرایط دیگر مدارس پیشرو شود و حتی برخی از این معلمان را به مهاجرت از منطقه خود در سالیان آینده ترغیب کند؛ برای کم رنگ کردن این پیامد، تصمیم گرفتیم که در این سفر تفریحی، قسمت تیره و سیاه تهران و شهرهای بزرگ را هم به ایشان نشان دهیم. لذا بازدید از چند مدرسه در مناطق مسئله دار و حاشیه ای تهران و مواجهه از نزدیک با چالش های ایشان را به برنامه اضافه کردیم.

چالش دوم این بود که نشان دادن این روشهای پیشرو و مدرن آموزشی به دلیل فاصله زیاد با شرایط ایشان در آن شهر کوچک، ممکن است این حس را ایجاد کند که نمی تواند سبب تغییر و تحول در منطقه فعالیت ایشان شود و لذا نهایتا بعد از بازگشت از سفر، «بی عملی» در رابطه با پیاده سازی افق های جدید کسب شده از این تور آموزشی اتفاق بیافتد. برای حل این مسئله نیز تصمیم گرفتیم جلسات توجیهی قبل، حین و بعد از سفر را جدی بگیریم و برنامه ویژه ای برایشان داشته باشیم. به طوری که در مقاطع مختلف زمانی این تور، بتوانیم با تشکیل جلسات هم اندیشی و مباحثه، دغدغه ها را با یکدیگر به اشتراک بگذاریم و بتوانیم همگرایی ذهنی و دلی در رابطه با راه های جدید ایجاد تحول در آموزش و پرورش آن منطقه محروم ایجاد کنیم.

سخن پایانی اینکه مداخله در امر توسعه به ویژه در مناطق کوچک که اثرات اقدامات می تواند زود دیده شود و نیز گسترده باشد، امری بسیار حساس است و باید با سنجش دقیق جوانب و پیش بینی پیامدهای ناخواسته آن صورت بگیرد.

برنامه توسعه منطقه‌ای ستاد احیای دریاچه ارومیه به دنبال چیست؟

طی سال‌های گذشته در بسیاری از مناطق کشور از جمله حوضه آبریز دریاچه ارومیه، ناکارامدی‌های زیاد، منجر به تاثیرات منفی بر مدیریت منابع آب شده است. استفاده بیش از ظرفیت از منابع طبیعی به ویژه آب، در کنار ثروت دولتی ناشی از فروش نفت، همواره نقش راهکارهایی در راستای سرپوش گذاشتن بر ناتوانی کشور از توسعه پایدار را بازی کرده‌اند. اگر چه گذر زمان نشان داده است این راهکارها بسیار کوتاه مدت و ناپایدار هستند، اما بازگشت از این مسیر سیاستگذاری برای کشور دشوار بوده است. برخی از نمودهای تاثیرات ناکارامدی‌ها بر مدیریت منابع آب در سطح مناطق کشور در ادامه ذکز می شود

تدوین برنامه توسعه پایدار گلباف

پژوهشکده سیاست گذاری دانشگاه شریف به عنوان مشاور علمی-فرهنگی در حال یاری رساندن به ستاد معین اقتصاد مقاومتی گلباف است. در همین راستا، تدوین برنامه توسعه پایدار منطقه ای گلباف در دستور کار این نهاد قرار گرفته است. هدف اصلی تدوین این برنامه، فراهم آوردن مبنایی برای تصمیم گیری ها و مداخلات اساسی معین اقتصاد مقاومتی گلباف و سایر ذی نفعان محلی است. در واقع این برنامه، می تواند به مثابه یک راهنما، اولویت های توسعه پایدار گلباف و نیز محورهای اقتصاد مقاومتی در منطقه را مشخص نماید. همچنین بستر اطلاعاتی لازم برای اقدامات آیندگان درباره توسعه پایدار گلباف را نیز فراهم نماید.

پژوهشکده سیاستگذاری دانشگاه صنعتی شریف که سابقا دارای تجارب ارزنده ای در مطالعه و نیز اجرای برنامه های مرتبط با توسعه منطقه‌ای است، مدل‌های مختلف داخلی و خارجی مرتبط با توسعه منطقه ای را مورد بررسی قرار داده است تا بتواند از این تجارب برای تدوین برنامه های توسعه منطقه ای مبتنی بر نگاه توسعه پایدار و اقتصاد مقاومتی در مناطق هدف از جمله گلباف، بهره بگیرد.

مدلی را که پژوهشکده سیاستگذاری دانشگاه شریف برای تدوین برنامه توسعه پایدار گلباف استفاده می­کند، به شکلی بسیار ساده شده (و بدون در نظر گرفتن اقدامات اجرایی) گام های زیر را در بر می گیرد:

 

* اقدامات انجام شده در جهت تدوین برنامه توسعه پایدار

تدوین برنامه توسعه پایدار گلباف، هم اکنون در فاز شناخت قرار دارد و پژوهشکده سیاستگذاری دانشگاه صنعتی شریف به عنوان کارگروه علمی-فرهنگی اقداماتی را به شرح زیر در این فاز انجام داده است:

·         برقراری ارتباط با ادارات، سازمان­ها و نهادهای ذی ربط

·         مشاهدات میدانی از ظرفیت ها و چالش های شهر گلباف و نیز روستاهای منطقه

·         بررسی اسناد بالادستی و مطالعات قبلی نظیر طرح-جامع تفصیلی شهر گلباف

·         گفت و گو با کارآفرینان، فعالین اجتماعی-اقتصادی، نخبگان محلی و ...

·         برنامه ریزی برگزاری نشست های چند ذی نفعی در ادامه مسیر

 

باور محوری ما در پژوهشکده این است که برای تدوین برنامه توسعه پایدار منطقه ای، نیازمند ابدعات و نوآوری ها و الگوسازی های بومی هستیم. لذا در تجاربی از جنس گلباف، سعی مان این است که علاوه بر بهره گیری از تجارب جهانی به ساخت نمونه های موفق و آزموندن مسیرهای جدید و ابتکاری نیز دست بزنیم تا بتوانیم به شکلی عمل گرایانه تر به اهداف تعیین شده برای تدوین برنامه توسعه پایدار منطقه ای دست پیدا کنیم.

امید است که در آینده نه چندان دور و با به سرانجام رسیدن تدوین این برنامه، بتوانیم دستاوردها و یافته های مهم آن را با شما به اشتراک بگذاریم. 

.

یک بانک بدون بهره در سوئد

مطلبی که در ادامه مشاهده می کنید بخشی از کتاب "بانک های اجتماعی و آینده تامین مالی پایدار" نوشته Olaf Weber و Sven Remer می باشد که به معرفی یک بانک اجتماعی و بدون بهره می پردازد.

 ترجمه این کتاب توسط گروه نوآوری و کسب و کار اجتماعی پژوهشکده سیاست گذاری دانشگاه شریف در حال اتمام است.

*****

بانک جاک (jac) در سوئد یک نمونه از بانک‌هایی است که با نرخ بهره صفر درصد فعالیت می‌کنند. این بانک دریافت نرخ بهره برای وام را عامل فقر جوامع و بی‌ثباتی اقتصاد می‌داند. اصول اعتقادی این بانک به شرح زیر است:

- درآمدی که از طریق بهره ایجاد می‌شود دشمن اقتصاد باثبات است.

- بیکاری، تورم و تخریب محیط زیست از نتایج دریافت بهره است.

- بهره باعث حرکت ثروت فقرا به سمت ثروتمندان می‌شود.

- نرخ بهره تنها در پروژه‌هایی که در مدتی کوتاه سودی کلان ایجاد می‌کنند کاربرد دارد.

امتیاز پس‌انداز

هدف اصلی بانک جاک ارائه خدمات قرض‌الحسنه به اعضای خود است. به منظور دستیابی به این هدف باید مردم را ترغیب کند تا پول‌هایشان را به صورت سپرده‌های بدون بهره در اختیار بانک بگذارند. جاک از روش "امتیاز پس‌انداز" استفاده می‌کند تا سپرده‌ها و وام‌های خود را با یکدیگر تراز کند. اکثر مردم بین حالتی که پول‌شان را بدون بهره در اختیار بانک بگذارند یا حالتی که از بانک وام بدون بهره دریافت کنند، گرفتن وام را انتخاب می‌نمایند. اکثر مردم تمایل دارند تا درآمدهای موقتی و کوتاه مدت خود را در حساب‌های جاری بدون بهره قرار دهند اما درصد کمی از مردم توانایی و تمایل دارند که پول‌های کلان خود را به صورت بلند مدت در حساب‌های بدون بهره سپرده گذاری کنند. طبیعتا این بانک بدون داشتن سپرده‌های قرض‌الحسنه نمی‌تواند وام‌های بدون بهره اعطا کند. در روش "امتیاز پس‌انداز" هرفردی که قصد دریافت وام دارد باید قبل از آن، پولی را در بانک سپرده‌گذاری کند. هر فرد در مدت زمانی معلوم، مقداری پول در بانک قرار داده است و جاک دقیقا به همان میزان وامی با مدت زمان مشابه به فرد پرداخت می‌کند. در واقع می‌توان این‌طور تصور کرد که هر فرد از حساب خودش وام دریافت می‌کند.

همکاری گروه نوآوری و کسب و کار اجتماعی با شرکت آرین ماهتاب گستر

اجرای مشترک فعالیت­ های اجتماعی پایدار

شرکت ماه‌تاب، یک شرکت ایرانی است که  از سال ۱۳۸۰ فعالیت خود را در زمینه تولید، توزیع و فروش انرژی الکتریکی در داخل و خارج از کشور آغاز نموده است. این شرکت هم‌اکنون مالک تمام یا بخشی از ۹ نیروگاه با قدرت تولیدی ۳۱۰۰ مگاوات برق می‌باشد. اما نکته مهم در مورد شرکت ماه‌تاب این است که همه‌ی فکر و ذکر صاحبان آن، سودآوری شخصی نیست. همانطور که یکی از 7 ارزش مشترک گروه ماه‌تاب، «مشارکت و انجام فعالیت‌های اجتماعی و فرهنگی موثر در محدوده جغرافیایی نیروگاه‌ها و پروژه‌های گروه ماه‌تاب» است، مدیران ماه‌تاب در عمل نیز این دغدغه را نشان داده­ اند.

برجسته‌ترین فعالیت فرهنگی شرکت ماه‌تاب، تاسیس «مدرسه فردا» در نیروگاه "رودشور" است. «مدرسه فردا» در حقیقت کارگاهی آموزشی - عملیاتی در مورد شیوه‌های نوین آموزشی و موثر دنیا است. از دیگر فعالیت‌های اجتماعی شرکت ماه‌تاب میتوان به تاسیس «موزه انرژی» در نیروگاه "رودشور" و همکاری با "بنیاد امام موسی صدر" در راستای حمایت از استعدادهای درخشان، توسعه ابزارها و امکانات آموزشی و بالا بردن سطح کیفی خوابگاه‌های دانش‌آموزی تحت حمایت این بنیاد در منطقه کهنوج اشاره کرد. (اطلاعات بیشتر در وبگاه شرکت ماه­تاب موجود است)

کمیته مسئولیت‌های اجتماعی شرکت ماه‌تاب در سال 95 به این نتیجه رسید که می‌بایست در مورد هر منطقه فعالیت، متناسب با نیازهای اجتماع اطراف پروژه اقداماتی را تعریف کند. همچنین این کمیته پس از آشنایی با محمد یونس و کتاب‌های او، با مفهوم کارآفرینی اجتماعی آشنایی پیدا کرد و به سمت کارآفرینی اجتماعی یا حمایت از کارآفرینان اجتماعی سوق پیدا کرد، به این معنی که می‌توان علاوه بر فعالیت‌های خیریه عادی، با ایجاد یا حمایت از کارآفرینی و کسب و کار اجتماعی، بصورت پایدارتر به حل معضلات مختص یک منطقه پرداخت. در همین راستا ارتباطی بین ماه‌تاب و دو تن از اعضای فعال گروه نوآوری و کسب و کار اجتماعی «سید وحید رضوی» و «محمد ملکشاهی» شکل گرفت. بعنوان شروع همکاری، شهرستان کهنوج و نیروگاه ماهتاب - کهنوج انتخاب شد و فاز «شناخت کوتاه‌مدت از معضلات اجتماعی اصلی منطقه و ارائه راهکارهای ایجاد و حمایت از کارآفرینی اجتماعی در منطقه» توسط اعضای گروه اجرا شد.

براساس پیشنهادات انتهای فاز شناخت و تحلیل منطقه، مقرر شد یک مرکز رشد کارآفرینی اجتماعی در نیروگاه کهنوج تاسیس شود. این مرکز بطور خلاصه، در شناسایی افراد مستعد کارآفرینی، شناسایی کارآفرینان نمونه منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای، جلب سرمایه‌گذار برای ایده‌های جذاب منطقه‌ای، آموزش و مشاوره و حمایت مالی برای به ثمر نشستن ایده‌ها فعالیت خواهد داشت. از طرفی، بعلت تخصص شرکت ماه‌تاب در اجرای پروژه‌های نیروگاهی، و بدلیل ایجاد یک ممر درآمد برای روستاهای هدف، مقرر شد پروژه‌های کوچک تولید برق از انرژی تجدیدپذیر برای هر یک از روستاهای مدنظر اجرا شود، و عواید حاصل از فروش برق، در قالب حمایت از کارآفرینان اجتماعی، صرف توسعه روستاهای هدف گردد. در حقیقت شرکت ماه‌تاب از طریق استفاده از تخصص خود (سرمایه‌گذاری در نیروگاه‌های انرژی تجدیدپذیر)، می‌تواند علاوه بر بازگشت سرمایه‌ی خود، ممر درآمدی برای روستاهای هدف ایجاد کند و این درآمد را با سیاست‌های توسعه‌ای صحیح، صرف توسعه روستاها کند.

برای اجرای صحیح این عملیات، نیاز است تا نیروهای توسعه‌گر محلی و ملی، با ایجاد حساسیت در مردم روستاهای هدف، جلب مشارکت جوامع محلی در اجرا و نگهداری از پروژه‌های نیروگاهی تجدیدپذیر، و هدایت عواید نیروگاه‌ها به سمت توسعه روستا کمک کنند. لازم به ذکر است که گروه نوآوری و کسب و کار اجتماعی مسئولیت ایجاد شبکه‌ای از توسعه‌گران محلی و ملی که بتوانند ماه‌تاب را در این زمینه یاری کنند، عهده‌دار شده است.