پیشنهادی به نام «هم سفره»

ایده‌های نو و نوآوری های فناورانه در کسب و کارهای تجاری، عموما با هدف تجاری سازی و درآمدزایی شکل گرفته‌اند. بنابراین صاحبان ایده به شدت از آنها مراقبت می‌کنند و با شیوه‌های مختلف از حقوق مالکیت معنوی خود دفاع می‌کنند. این اتفاق ضمن زوایای مثبتش، جلوی به اشتراک گذاری آزادانه ایده‌ها را می‌گیرد و فرآیند یادگیری از همدیگر را کند می‌کند.

 هدف بنده از نگارش این طرح و انتشار آن، این است که نشان دهم، به عکس ایده‌های تجاری، میتوان ایده‌های اجتماعی را با هم به اشتراک بگذاریم و در اصلاح آنها بکوشیم. وقتی هدف اصلی یک نوآوری، حل معضلی اجتماعی باشد، دیگر مهم نیست این کار توسط چه شخص یا نهادی اجرا می‌شود، مهم انجام درست آن و حل آن معضل است.

طرح هم‌سفره

به دلیل کاهش یارانه‌های دولتی در بخش نان، و به این دلیل که نان قوت غالب اقشار ضعیف است، فشار اقتصادی به این خانواده‌ها بیشتر شده است. پیشنهاد بنده به نام طرح «هم سفره» در نظر دارد تا با ارائه‌ی سازوکاری، از فشار وارده برروی دهک های پائین بکاهد و دغدغه‌های مربوط به نان را از دوش سرپرستان خانوار بردارد.

بصورت خلاصه در این طرح (که ابتدا می‌بایست بصورت پویش-کمپین- و سپس بصورت فرآیندی ثابت باشد) مشتریان نانوایی مناطق متمول شهر، با خرید نوع خاصی از نان، به اسم نان «هم سفره»، بودجه‌ی لازم برای ایجاد تسهیلات در نانوایی‌های مناطق محروم را فراهم می‌کنند. این نوع خاص نان، می‌تواند نانی باشد که بجای کنجد برروی آن ماده‌ی ارزانتر سالمی مثل سبوس ریخته شده است. مشتری با پرداخت نرخ معادل نان کنجدی، نان سبوس‌دار «هم سفره» خریداری می‌کند و از این راه اضافه درآمدی برای اجرای طرح بدست می‌آید.

در ادامه و پس از خرید نان‌های «هم سفره» توسط اقشار مرفه‌تر، درآمد مازاد بین نانوایی های هدف در مناطق محروم تقسیم می‌شود. این نانوایی‌ها می‌بایست نان «هم سفره» را با نرخ پائین مصوب (مثلا نصف قیمت) به فروش برسانند.

در این بین ممکن است چالش‌هایی بوجود بیاید که برای هریک می‌توان به سناریوهایی برای حل معضل فکر کرد:

·       چطور مطمئن شویم، این نان به اقشاری می‌رسد که بواقع نیازمند هستند؟

خوشبختانه طرح های خیرخواهانه دیگری هم در شهرها رقم خورده است که نتایج آن نشان می‌دهد مردم هم با این طرح ها همکاری می‌کنند، برای مثال در طرح اخیر دیوار مهربانی که گسترش پیدا کرده و از آن استقبال شده است، اگر شخصی به واقع نیازمند نباشد از پوشاک مربوطه استفاده نمی‌کند.

راه حل کامل برای این مشکل وجود ندارد. اما می‌توان برای اطمینان بیشتر راه حل هایی را پیش گرفت: برای مثال اگر در این طرح مشاهده شود که نان «هم سفره» توسط بسیاری از اقشار خریداری میشود، و یا حتی از محله های دیگر برای خرید این نان هجوم آورده شده است، می‌توان هزینه‌های جانبی خرید این نان را بالا برد. برای مثال این نان در ساعت خاصی از روز (اول وقت) طبخ شود. و یا این نان تنها بصورت تکی فروخته شود. و یا روش های دیگر ...

·       آبروی اقشار ضعیف در خرید این نان چگونه حفظ شود؟

شکل ظاهری نان: همانطور که در خلاصه اولیه اشاره شد، اشخاصی که در طرح خیرخواهانه «هم سفره» شرکت می‌کنند به ازای پرداخت مبلغ نان کنجدی، نان سبوس‌دار دریافت می‌کنند. اما هنگام فروش نان با قیمت مناسب برای اقشار ضعیف نمی‌توان این کار را انجام داد. می‌بایست از نان معمولی استفاده کرد تا نان از نظر ظاهری با نان های خریداری شده‌ی دیگر تفاوتی نداشته باشد و خدای ناکرده از این طریق، استفاده کنندگان از نان «هم‌سفره» مشخص نشوند.

مخفی بودن فرآیند خرید: یکی از معضلات مهم، مخفی بودن خرید این نان توسط افراد نیازمند است. شاید یک راه حل، استفاده از ساعت خاص برای طبخ نان «هم سفره» در محله‌های محروم است. برای مثال نانوایی های طرح هم سفره، در ابتدای صبح و بمدت یک ساعت، تنها نان‌های این طرح را طبخ کنند، و این امر به اطلاع مردم محل برسد تا فقط افراد نیازمند در این ساعت به نانوایی مراجعه کنند.

·       چطور از استقبال از این طرح از طرف افراد محله‌های مرفه‌تر مطمئن شویم؟

این طرح مانند تمام طرح های خیرخواهانه، برای مشهور شدن و استقبال عمومی، نیازمند برنامه‌ای همه جانبه برای اطلاع‌رسانی و ترویج دارد. بنابراین ایجاد پویشی فکر شده برای شروع این طرح الزامی است. در این پویش می‌توان از تاکتیک های متنوعی برای آگاه سازی مردم، تبلیغ استفاده های این طرح و ذکر نتایج این طرح پس از شروع، استفاده کرد.

البته عملیات این طرح (شامل نوع انتخاب نانوایی‌های هدف، انتخاب تمایز نان مربوطه، نحوه محاسبه اضافه درآمد این نوع نان و زمان‌بندی جمع آوری اضافه درآمد، تقسیم این اضافه درآمد بین نانوایی‌های هدف، نظارت برروی کار نانوایی های هدف طرح، ...)  جزئیاتی است که هریک در موفقیت طرح مهم اند ولی در این مقال نمی‌گنجند.

بسیاری از ما ایده‌هایی از این قبیل داریم، که می‌توان با به اشتراک گذاشتن آنها، کیفیت آنها را بالاببریم و آنها را اصلاح کرده و به عملیاتی کردن نزدیک‌تر کنیم. پس منتظر چه هستیم؟

گزارش سومین نشست همیاران توسعه محلی- احیای دریاچه ارومیه

سومین جلسه شورای همیاران توسعه محلی به موضوع احیای دریاچه ارومیه و پیدا کردن مدلی بهینه برای همکاری گروه­های توسعه­ محلی با هدف رفع این معضل اختصاص داشت. این جلسه 20م بهمن ماه 1394 در محل پژوهشکده سیاستگذاری دانشگاه شریف برگزار شد. نکته ­ای که در جمع بر سر آن اجماع وحود داشت این بود که: « اثربخشی بسیاری از پروژه های عمرانی زیر سوال است و به باور بسیاری، ساختار ستاد از مدل شبه عمرانی بایستی به مدل رگولاتوری و سیاست گذاری تبدیل شود» و در ادامه جلسه افراد حاضر که لیست آنها در زیر آمده سعی کردند تا راهکارهای ورود گروه های توسعه محلی به این موضوع و تغییر نگرش، از رویکرد عمرانی به رویکرد اجتماع محور در ستاد  را مورد بحث و بررسی قرار دهند.

 

موش تو سوراخ نمی رفت، جارو به دمش می بست! نقدی در باب راهکارهای توسعه کسب و کار خرد در مناطق محروم

در کشور ما توسعه صنعت در مناطق کمتر توسعه یافته به دلایل مختلف مخصوصا عدم وجود زیرساخت، با ریسک و خطر ناپایداری بالا مواجه است. بنابراین در اکثر موارد عقل سلیم سرمایه گذار با اهداف اقتصادی به وی حکم می کند فرصت های سرمایه گذاری در شهرهای بزرگ و امکانات کافی را با سرمایه گذاری در مناطق کمتر توسعه یافته با زیرساخت های حداقلی معاوضه نکند.

در چنین شرایطی به نظر می رسد یکی از مهمترین جنبه ها در سیاست گذاری توسعه کسب و کار در مناطق کمتر توسعه یافته توجه به پایدار سازی این کسب و کارها است و لازم است سیاست های مختلف در این حوزه را با این رویکرد ارزیابی کرد. در این مطلب منظور از کارآفرینی در مناطق کمتر توسعه یافته، کارآفرینی هایی است که منفعت اجتماعی از آن به وجود می آید و در راستای توسعه ایجاد می شود. همچنین منظور از پایداری کسب و کار، شرایطی است که در آن کسب و کار بتواند با مشکلات درونی و خارجی خود مقابله کند و به فعالیت خود ادامه دهد. در ادامه از منظر پایداری کسب و کار دو مدل پیشنهاد شده برای توسعه کسب و کار روستایی یا مناطق کمتر توسعه یافته نقد می گردد.

پیروان ایده کسب و کار اجتماعی محمد یونس، راه اندازی کسب و کار در قالب کسب و کار اجتماعی را روشی برای توسعه در مناطق کمتر توسعه یافته می دانند. پیش فرضی که در این رویکرد نهفته است طمع سرمایه گذار برای استثمار روستاها و مناطق کمتر توسعه یافته می باشد. در مقابل، این افراد توصیه می کنند که نیاز به کارآفرینان کسب و کار اجتماعی است که قصد به دست آوردن سود از سهام را نداشته باشند. اما باید توجه داشت کارآفرینی که در یک منطقه کمتر توسعه یافته قصد راه اندازی کسب و کار داشته است، در مسیر توسعه منطقه گام برداشته و به احتمال زیاد قید کسب و کار کم ریسک تر و پر سودتر شهری را زده است.

از منظر پایداری کسب و کار نیز به نظر می رسد در حوزه اشتغال خرد،‌ پیشنهاد کسب و کار اجتماعی نمی تواند به افزایش پایدار سازی کسب و کار بیانجامد و اتفاقا در مواردی از پایداری آن می کاهد. کسب و کارهای معمولی در زمان رونق کسب و کار معمولا سود و انباشته مالی قابل توجهی برای شرکت و سرمایه گذاران آن ایجاد می کنند. این سرمایه در زمان رکود و یا مواجهه با یک مشکل ایجاد شده می تواند منجر به حفظ کسب و کار گردد. نمونه های زیادی از کسب و کارهای خرد در کشور وجود دارد که صاحب آن در زمان مواجهه با چنین مشکلی مجبور به فروش دارایی های شخصی خود شده است تا کسب و کار از شرایط بحرانی خارج شود. این موارد در محیط پر از تغییر و بی ثبات اقتصاد ایران نمایان تر است. در چنین مواردی به نظر می رسد مواجهه کسب و کارهای معمولی نسبت به کسب و کار اجتماعی برای خروج از بحران بهتر خواهد بود.

مدل دوم طرح مشارکت اقتصادی است که به تازگی توسط دولت برای سرمایه گذاری در روستاها پیشنهاد شده است. در این طرح با هدف ایجاد منفعت برای بخش بزرگی از مردم روستا، به جای نفع اقتصادی افراد محدود سرمایه گذار، تسهیلات طرح به جمع بزرگی از خانوارهای روستایی داده می شود که در طرح مشارکت می کنند. پیش بینی این طرح سرمایه گذاری مثلا ۲۰۰ خانوار روستایی در یک طرح و منفعت اقتصادی جمعی آن ها است.

اما این طرف مثبت طرح است. در صورتی که چنین طرحی سودآور باشد همه چیز درست پیش رفته است و وضعیت مالی جمع بزرگی از اهالی روستا به صورت متوازن بهبود یافته است. ولی در صورتی که چنین طرحی با مشکل مواجه شود و ورشکست شود چه اتفاقی برای مردمی که سرمایه های اندک خود را در این طرح صرف کرده اند و اکنون مجبور به بازپرداخت وام نیز شده اند پیش می آید؟ به نظر می رسد در این طرح نیز پیش فرض سودآوری طرح بوده و دغدغه ای که محور قرار گرفته است نحوه توزیع سود می باشد. بنابراین در اینجا نیز ارزیابی پایداری مدل پر اهمیت است.

از نظر بنده طرح مشارکت اقتصادی با وجود ابتکارات قابل توجه و دغدغه های متعالی، در مواردی نیز چالش زا خواهد بود که به پایداری کسب و کارهای ایجاد شده ضربه وارد می کند. یکی از این چالش ها بی توجهی به وجود زیرساخت فرهنگی سهامداری و مدیریت کسب و کار متوسط ـ با سرمایه گذاری حدود ۱ تا ۵ میلیارد - و همچنین فرهنگ کسب و کار صنعتی در اکثر روستاهای کشور است. روستاهایی که تاکنون صنعت نداشته و اهالی آن ارتباطی با فرایندهای تولیدی و زنجیره ارزش صنعت نداشته اند چگونه خواهند توانست به یکباره کسب و کاری نه چندان کوچک را به خوبی اداره کنند؟ همچنین تعارض هایی که در جامعه روستایی بین افراد مختلف پیش خواهد آمد می تواند به کسب و کار لطمه وارد کند. برای مثال بسیار طبیعی خواهد بود که افراد مختلف روستا که به یک اندازه در سهام شرکت مشارکت داشته اند، برای بهره مندی از فرصت های شغلی محدود در کسب و کار ایجاد شده برای خود و اعضای خانواده شان با یکدیگر به مشکل بر بخورند.

 

کسب و کار اجتماعی

بسم الله الرحمن الرحیم

کسب و کار اجتماعی چیست؟

مطلب زیر بر گرفته از ارائه آقای طهماسبی در مورد کسب و کار اجتماعی در " همایش کارآفرینی و کسب و کار اجتماعی در ایران " می باشد.

کسب و کار اجتماعی ترجمه واژه لاتین Social Business است. این واژه، نخستین بار توسط پروفسور محمد یونس، اقتصاددان بنگلادشی و برنده جایزه صلح نوبل سال 2006، به کار گرفته شد.

کسب و کار اجتماعی، کسب و کاری است که هدف اصلی تاسیس آن، اجتماعی بوده است؛ به عبارت دیگر یک کسب و کار اجتماعی ایجاد می شود تا یک یا چند مشکل اجتماعی نظیر: فقر، اعتیاد، بیکاری، طلاق، کار کودکان، مشکلات فرهنگی، مشکلات محیط زیستی و ... را برطرف کند.

یک کسب و کار اجتماعی دارای سه شرط و هفت خصوصیت است و هر کسب و کاری که این سه ویژگی و هفت اصل را دارا باشد یک کسب و کار اجتماعی محسوب می شود.

سه ویژگی لازم کسب و کار اجتماعی عبارتند از:

1- هدف اصلی کسب و کارهای اجتماعی، برطرف کردن مشکلات اجتماعی است و بر خلاف کسب و کارهای تجاری که برای حداکثر کردن سود برای صاحبان خود تاسیس می شوند، یک کسب و کار اجتماعی ایجاد می شود تا یک یا چند مشکل جامعه را برطرف کند. بنابراین می توان گفت کسب و کارهایی که هدف اصلی تاسیس آنها کسب سود حداکثری برای صاحبانشان است حتی اگر فعالیت های اجتماعی انجام دهند تبدیل به کسب و کار اجتماعی نمی شوند.

2- از نظر اقتصادی خودگردان هستند؛ کسب و کارهای اجتماعی باید تمامی هزینه های خود را از طریق فروش محصولات یا خدمات، تامین کنند. بنابراین سازمان های خیریه علیرغم آنکه هدف آنها مطلقا هدفی اجتماعی است به علت آنکه از لحاظ اقتصادی خودگردان نیستند و هزینه های آنها از طریق دریافت کمک ها و هدایای مردمی و دولتی، تامین می شود مشمول تعریف کسب و کار اجتماعی نمی شوند.

3- در کسب و کار اجتماعی سودی میان سهامداران تقسیم نمی شود. طبق شرط دوم هر کسب و کار اجتماعی باید از طریق درآمدی که از تجارت بدست می آورد، هزینه های خود را پوشش دهد اگر درآمدهای یک کسب و کار اجتماعی بیش از هزینه های آن باشد سود حاصل شده میان سهامداران تقسیم نمی شود بلکه برای گسترش دامنه فعالیت های اجتماعی مجددا در کسب و کار اجتماعی، سرمایه گذاری می شود.

بنابراین می توان در جمع بندی بیان کرد که کسب و کار اجتماعی، کسب و کاری است که هدف اصلی تاسیس آن اجتماعی است و ضرر ده نیست به این معنا که سود حاصل از فعالیت های آن برابر یا مساوی صفر است و سودی بین سهامداران تقسیم نمی کند.

کسب و کارهای اجتماعی دو نوع دارند که در زیر، خصوصیات و تفاوت های این دو بیان می شود.

به کسی نگویید ما موفقیم!!

25 سال پیش، در اوج مهاجرت جوانان از روستای محمدآباد سرحد به شهرها، عده‌ای از ساکنین روستا، در اقدامی جالب جوانان را به ماندن جلب کردند. اما نه ماندن تنها! چون ماندن تنها در یک روستای معمولی نان و آب نمی‌شود. شاید ماندن در شهر نان و آب بشود، ولی در روستا باید ارزش تولید کنی تا زنده بمانی. آنها جوانان را به ایجاد واحدهای خیاطی ترغیب کردند و این اتفاق به تدریج به ایجاد یک خوشه موفق پوشاک منجر شد.

در یکی از نمونه‌های استثنایی در کشور، محمدآباد سرحد توانسته است در اوایل دهه 70، مهاجرت از روستا به شهر را متوقف و حتی برعکس کند. این توفیق صنعت پوشاک در روستای محمدآباد به حدی بود که، اهالی روستا برای کارهای غیر خیاطی، نظیر بنایی و برداشت محصولات نیروی کار کم می‌آوردند و مجبور بودند از روستاهای اطراف و حتی شهر میامی برای کارهایشان نیرو بکار بگیرند.

این صنعت در سال‌های افزایش قاچاق پوشاک چینی با سختی‌های رقابت روبرو شد ولی به کار خود ادامه داده است. صاحبان کارگاه‌های خیاطی، اکنون چالش خود را رقابت با جنس قاچاق چینی نمی‌دانند، معضل اکنون این کارآفرینان روستایی، مشهور شدن است!

با پا گرفتن این صنعت، مسئولین ارگان‌های مختلف شهرستان میامی، از کارآفرینی و موفقیت اقتصادی روستا مطلع شدند و این امر را فرصتی برای درآمدزایی شخصی خود دانستند. پس از آن کار بیشتر بیخ پیدا کرد، با ورود اولین دوربین‌های صدا و سیما و تصویربرداری از کارگاه‌های موفق خیاطی، کارگران از همه جا بی‌خبر خیاطی‌ها، از معروف شدن روستایشان و موفقیتشان مشعوف شدند. اما پس از این اقدام صداوسیما، مشکلات جدی‌تری هم در نتیجه‌ی این شهرت پیش آمد. از ادارات آب و برق و گاز گرفته، تا مالیات و تعزیرات، هرشخصی بدنبال سهم خود از این موفقیت اقتصادی می‌گشت. هرشخصی از طریق نقش خود، سعی داشت سهمی از این موفقیت داشته باشد! از درخواست‌های زیرمیزی اداره مالیات، تا درخواست‌های مامورین اداره برق برای کمتر نوشتن تعداد چرخ‌های خیاطی، و تو خود حدیث مفصل بخوان....

این شد که وقتی ما می‌خواستیم برای تحقیق وارد یکی از کارگاه‌ها شویم، نه تنها خوشحال نشدند، بلکه اول مطمئن شدند که از اداره‌ای نباشیم، اداره‌ای که نه برای تسهیل و کمک، بلکه برای سنگ‌اندازی و سهم‌خواهی پا به کارگاه می‌گذارد!

آنها اکنون مطمئن هستند اگر هم مسئولی پا به روستا بگذارد و از کارگاه‌ها دیدن کند، هدفش فیلم پر کردن برای نشان دادن موفقیت خود است! آنها قبول کرده‌اند که باید سهم مالی کارکنان ادارات مرتبط، و سهم شهرت مسئولین ذیربط را بدهند، تا آنها هم اجازه ادامه‌ی کار بدهند.

در نتیجه همه‌ی این اتفاقات و البته در کنار مشکلات فروش محصولات، اکنون رونق این خوشه به خوبی گذشته نیست. در 5 سال اخیر، کارگاه‌ها یکی یکی بخاطر سختی شرایط ناچار به تعطیلی می‌شوند و مهاجرت از روستا به شهر که متوقف و معکوس شده بود، باز آغاز شده است. این اتفاق برای نمونه‌ای افتاده است که کم می‌توان مشابهش را در کشور پیدا کرد.

بله، ما می‌توانیم! می‌توانیم بهترین نمونه‌ها، بهترین کارآفرینان را هم از ادامه‌ی کار ناامید کنیم.

به حدی که وقتی از رمز موفقیتشان می‌پرسی می‌خوانند:

آواز دهل شنیدن از دور خوش است!!

تا حدی که وقتی از درخواست‌هایشان بپرسی برایت بخوانند:

از طلا بودن پشیمان گشته ایم، مرحمت فرموده ما را مس کنید!!

و تا حدی که ما با خود بگوییم:

گوش اگر گوش من و ناله اگر ناله‌ی توست، لاجرم آنچه بجایی نرسد فریاد است!!

 

آن مرد آنقدرها هم خوشحال نیست!

سال 1360: مرد روستایی، مرد ماهری بود. کار با چوب را خوب یاد گرفته بود و آماده پیشرفت بود. او عاشق امام خمینی بود. امام گفت جهادسازندگی، گفت به روستاهایتان بازگردید و آنجا را رونق دهید. مرد روستایی که عاشق ایشان بود و عاشق حرف‌های آرمان‌گرایانه‌ی ایشان، آمد! با اینکه در تهران کسب و کار خودش را داشت، سرمایه‌اش در تهران را فروخت، به روستا آمد و به عشق ساختن وطن کوچکش، شروع به کار و تعلیم مهارتش به دیگران کرد. توانست برای عده‌ای از هم روستائی هایش شغل و درآمد ایجاد کند و حرفه را در روستایش گسترش دهد. او کار خود را خوب بلد بود، و از هیچ کمکی برای پیشرفت دیگران در همان روستا دریغ نمی‌کرد. با اینکه می‌دانست شاگردهایش روزی رقبایش خواهند شد.

سال 1394: با زحمات مرد روستایی و یکی دو نفر از دوستان، روستایشان بعنوان خوشه‌ی کسب و کار نجاری و منبت کاری مشهور است. از ارگان‌های مختلف می‌آیند، با کارآفرینان صحبت می‌کنند. مدیران پشت میز نشینِ حالا تهرانی شده! با خدم و حشم شان می‌آیند در کارگاه‌های نجاری قدم می‌زنند و با لوح‌های فاخر! از کارآفرینان برگزیده تقدیر می‌کنند! با ماشین‌های شاسی بلند از صدا و سیما می‌آیند و در روستا گرد و خاک به راه می‌اندازند، از نجاران روستایی فیلم می‌گیرند و افتخاری دیگر در این مرز و بوم را ثبت و ضبط می‌کنند.

من هم یکی از کسانی که خبر این موفقیت را شنیده است. با شور و شوق به روستا رفتم و پای حرف‌های مرد روستایی نشستم تا تجربه‌ای ناب از عشق به میهن و انتخاب راه درست و شادی واقعی در زندگی را ثبت کنم. اما واقعیت تلخ است. درست است که مرد روستایی، تصمیم بزرگ و قابل تقدیری گرفته و از شهر به روستا بازگشته است، اما می‌داند این تصمیمش در عمل چه نتایجی داشته، می‌داند به حکم منطق رفاه! در روستا ماندن هم اشتباه است چه برسد به اینکه به روستا بازگردی! می‌داند الان زمین قبلی اش در لویزان (تهران) چه قیمتی دارد. می‌داند قیمت زمین فعلی‌اش در روستا 2 برابر هم نشده ولی قیمت زمین‌های لویزان 100 برابر شده است! می‌داند زحمت اصلی را او می‌کشد اما سود اصلی را فروشندگان مبلمان تهرانی می‌برند. (25% در برابر 100% سود)

متاسفانه او خود را مقایسه می‌کند. از حرف‌هایش می‌توان فهمید که او همچنان به تعهدش برای خدمت به روستا می‌بالد، اما از طرفی خود را سرزنش می‌کند که چرا پل‌های پشت سرش را خراب کرد و راهی برای بازگشت به تهران نگذاشت. او از گوش دادن به دلش راضی است، اما عذاب وجدان دارد که شاید تصمیم درست را برای رفاه خانواده‌اش نگرفته است.

واقعیت این است که مهارت و ارزش افزوده در این کشور، راه موفقیت نیست. در توزیع منابع بین شهر بزرگ و روستای کوچک عادلانه برخورد نشده است. و همچنان، قوانین و سازوکارها طوری است که مهارت و نوآوری و ایجاد ارزش افزوده فقط در کلام زیبا است.

کشور ما بواقع عادلانه پیش نرفته است. بنابراین انواع و اقسام نوآوری های اجتماعی و کارآفرینی‌های روستایی و اشتغالزایی خرد، تا هنگامی که این سیاست‌های ناعادلانه سرجایشان هستند و ماندن در روستا و شهرکوچک را غیرمنطقی! می‌کنند، پایدار نخواهد بود.

بیایید حالا که یک شهری شده ایم، و از امکانات شهر استفاده می‌کنیم، و بدون کار کردن هم از افزایش قیمت مسکن بهره‌مند می‌شویم، حداقل جرئت نکنیم به امثال این نجار روستایی بگویم چه کار خوبی کردی که به روستایت بازگشته‌ای!

انتشار اولین شماره از خبرنامه کارآفرینی اجتماعی حرکت

روز گذشته، ما اولین شماره از خبرنامه الکترونیکی کارآفرینی اجتماعی «حرکت» را منتشر کردیم. این خبرنامه قرار است هرچندوقت یکبار برای شبکه مخاطبان ما، مهمترین رویدادهای برگزار شده و حاصل از فعالیت های دو نهاد حامی آن را منعکس کند. گروه نوآوری کسب و کار اجتماعی پژوهشکده سیاست گذاری دانشگاه شریف با حمایت انجمن حامیان فرهنگ قرض الحسنه و کارآفرینی اجتماعی تامین محتوای این خبرنامه را بر عهده دارد.

انتخاب عبارت «حرکت» برای این نشریه به پیشنهاد دکتر حمیدی مطلق و با الهام گیری از ضرب المثل «از تو حرکت// از خدا برکت» بوده است.

امیدواریم بتوانیم از این طریق، در ترویج دستاوردهای فعالیتهایمان و نیز برقراری رابطه دو سویه با مخاطبان خود، بهتر بکوشیم. این شماره در این لینک، قابل رویت است.

اگر می خواهید مشترک این خبرنامه شوید، کافی است ایمیل خود را در این فرم وارد کنید و دکمه عضویت را فشار دهید.

انتشار کتاب کسب و کار اجتماعی

پیدایش شکل‌های جدید سازمانی، از جمله مسائل مهمی است که در حوزه «جامعه‌شناسی سازمان» مورد بررسی و مطالعه قرار می‌گیرد و به عقیده بسیاری از محققان، یکی از پیچیده‌ترین موضوعات در این حوزه می‌باشد. پیدایش کسب و کارهای اجتماعی در دنیا، هم از این بعد که فرم جدیدی از کسب و کار محسوب می‌شوند و هم از این جهت که تأثیرات بالقوه اجتماعی زیادی به همراه خود خواهند داشت، بسیار مهم بوده و لذا بررسی و کاوش در این حوزه از مطالعات، از اهمیت بسیار زیادی برخوردار می­باشد.

گروه نوآوری و کسب و کار اجتماعی در پژوهشکده سیاستگذاری علم فناوری و صنعت دانشگاه صنعتی شریف با توجه به اهمیت این موضوع، اقدام به ترجمه کتاب حاضر با عنوان «کسب و کارهای اجتماعی : شیوه جدیدی از کسب و کار در دنیای سرمایه داری که منجر به تأمین نیازهای حیاتی بشر خواهد شد [1]» نموده است. دکتر یونس، بعد از تجربه‌ی ایجاد بانک گرامین، تلاش کرد تا با ایجاد نوع جدیدی از کسب و کارها، تحت عنوان کسب و کارهای اجتماعی، به ارائه خدمات و نیازهای حیاتی مردم در حوزه‌های مختلفی از بهداشت و درمان تا فناوری ارتباطات و اطلاعات بپردازد. این کتاب دربردارنده تجارب و نظریات آقای دکتر محمد یونس در همین خصوص می‌باشد که با همکاری کارل وبر به رشته تحریر درآمده است.

کتاب‌های قبلی دکتر یونس که در کشور ترجمه و منتشر گردیده، مورد استقبال نخبگان و فعالان اجتماعی قرار گرفته است و لذا لازم بود تا این کتاب هم، ترجمه و در اختیار جامعه ایران قرار داده شود. 

محمد یونس در این کتاب سعی نموده است تا همراه با بیان تجربیات خود، به نظریه پردازی در خصوص کسب و کارهای اجتماعی بپردازد. بر این اساس، فصول دوم (داستان شکل گیری گرامین- دنون) ، چهارم (ایجاد بیمارستانی برای درمان کودکان فقیر مبتلا به تالاسمی)، ششم (ایجاد بنگاهی برای تأمین آب آشامیدنی سالم) و تا حدی فصل هفتم دربردارنده تجربیات ایجاد کسب و کارهای اجتماعی توسط خود دکتر یونس و داستان فراز و فرودهای آنها است که با قلمی روان و ساده بیان گردیده است. در مابقی فصول کتاب نیز دکتر یونس تلاش نموده است تا از بعد نظری به کسب و کارهای اجتماعی نگریسته و از همین رو به بررسی موضوعاتی همچون نقش دولت در اقتصاد، ساختارهای قانونی و حتی جایگاه «بازار سهام اجتماعی» در شکوفایی این نوع از کسب و کارها پرداخته است.

گروه نوآوری و کسب و کار اجتماعی پژوهشکده سیاستگذاری علم فناوری و صنعت دانشگاه صنعتی شریف در تلاش است تا با ورود به حوزه‌های مختلف نهادی و اجتماعی، بستر مناسبی را برای پژوهش و مطالعات  علمی در این حوزه­ها فراهم نموده و به همین جهت از تمامی کسانی که در این حوزه­ها مشغول به فعالیت هستند درخواست می‌کند تا با ارائه نقطه نظرات خود در این خصوص، پژوهشکده را در این امر مهم یاری رسانند.

در ترجمه این کتاب تلاش شده است تا در عین حفظ صحت ترجمه، متن کتاب به صورتی روان و ساده ترجمه شود و به همین جهت در صورت لزوم، ساختار متن و ترتیب عبارات تغییر پیدا کرده است، اما مفاهیم اصلی بدون تغییر، منتقل گردیده است.

کلیپ توضیحات این کتاب در آپارات از لینک زیر قابل مشاهده است.

این کتاب توسط نشر رسا به چاپ رسیده است و از طریق درگاه اینترنتی این انتشارات قابل تهیه می باشد. 

---

[1] Building social business : the new kind of capitalism that serves humanity’s most pressing needs

فراخوان جذب همکار جدید-بهمن 94

با توجه به ورود پروژه های جدید به پژوهشکده و نیازی که به جذب افراد توانمند برای همکاری در این پروژه ها و نیز برنامه های آینده گروه داریم، تصمیم گرفتیم که فراخوان جدیدی برای جذب همکار جدید منتشر کنیم.

شاید مهمترین تفاوتی که بین گروه ما و گروه های پژوهشی معمول بتوان برشمرد این است که ما یک گروه «پژوهشی-توسعه ای» هستیم. بدین معنی که تنها در فاز پژوهش باقی نمی مانیم و به طور مستقیم یا غیرمستقیم سعی می کنیم پژوهش را به اجرا و تاثیرگذاری مرتبط کنیم. لذا به واسطه درگیر بودن ما با طیف وسیعی از پروژه ها و نیز همکاری با طیق وسیعی از سازمان های دولتی و غیردولتی، ممکن است برخی از همکاران ما در عین حفظ وابستگی، در ادامه کارشان تمام یا بخشی از وقت شان را در پروژه ها یا موقعیت های عملیاتی در نهادهای همکار سپری کنند.

اما برای فراخوان جدیدی که در بهمن 94 منتشر می کنیم، تصمیم گرفتیم که شرایطی را جهت جذب رزومه ها ذکر کنیم تا مطمئن تر باشیم که افراد داوطلب با آگاهی برای ما رزومه ارسال کرده اند. این تصمیم به واسطه تجربه فراخوان قبلی ما به دست آمد که در آن با دریافت بیش از 250 رزومه روبرو شدیم که فرآیند بررسی و تشخیص نفرات مناسب را برایمان بسیار دشوار  و زمان بر نمود.

لطفا قبل از ارسال رزومه، ادامه متن و به ویژه 9 بند انتهایی را بخوانید و مطمئن شوید که طبق ضوابط خواسته شده، اقدام کرده اید.

این متن را به دست هرکس که فکر می کنید برای همکاری با گروه مناسب باشد، برسانید.

متن فراخوان: 

گروه نوآوری و کسب و کار اجتماعی در پژوهشکده سیاست گذاری دانشگاه صنعتی شریف، به دنبال جذب افراد کوشا، خلاق، دغدغه مند، و توانمند در سمت کارشناسی و ترجیحا به شکل تمام وقت در فضایی جوان، پویا و رو به رشد است.

موضوع فعالیت و تمرکز این افراد در پژوهشکده، بر ترکیبی از کارهای پژوهشی و اجرایی در حوزه ­های مختلف فعالیت های اجتماعی است (نظیر کارآفرینی اجتماعی، توسعه مناطق محروم و حاشیه ای، توانمندسازی جوانان مستعد این مناطق، توسعه پایدار، پیشرفت مبتنی بر مدل های بومی، بنگاه ها و کسب و کارهای اجتماعی، ارزیابی و مدیریت پیامدهای اجتماعی طرح های توسعه، مسئولیت اجتماعی سازمانها، فقرزدایی).

سوابق تحصیلی در رشته­ های مدیریت، مهندسی صنایع، و علوم اجتماعی در اولویت جذب هستند؛ ولی منحصر به این رشته ها نیست. 

متقاضیان بایستی متولد فروردین 1360 به بعد باشند.

**نکات مهم قبل از ارسال رزومه:

1-متقاضیان لازم است که حتما رزومه خود را در قالب فایل pdf و به نشانی [e-mail] ارسال کنند.

2-فایلهای ارسالی الزاما باید به شکل لاتین و بر اساس نام و نام خانوادگی فرد نامگذاری شده باشد(مثال: Akbar-Amiri.pdf)

3-عنوان ایمیلهای ارسال باید عبارت "رزومه" باشد.

4-متقاضیان بایستی به همراه رزومه خود، یک فایل word نیز با نامگذاری شبیه بند 2 ارسال کنند(مثال: Akbar-Amiri.docx) که در آن در انشا یا یادداشتی 350 تا 600 کلمه ای توضیح دهند که «چرا برای این فراخوان، رزومه ارسال کرده اند و چرا خود را مناسب برای پیوستن به این گروه می دانند».

5-ایمیلهایی که موارد 1 تا 4 را رعایت نکرده باشند، از فهرست بررسی حذف خواهند شد.

6-توجه کنید که این فراخوان مربوط به بهمن94 است و مهلت ارسال رزومه تا پایان 30 بهمن 94 است. بررسی رزومه ها از ابتدای شروع فراخوان و به طور پیوسته و بعد از دریافت انجام خواهد شد و در صورت گزینش برای مرحله بعدی(مصاحبه حضوری)، به شما حتما اطلاع داده می شود.

7-فرآیند جذب در گروه، معیارهای مشخص و نظام مندی دارد و تنها افرادی به مرحله بعد راه پیدا خواهند کرد که در چارچوب نیازمندیها و معیارهای گروه بگنجند. لذا از تماس با این پژوهشکده برای پیگیری نتایج بررسی رزومه خود خودداری کنید و اگر سوالی داشتید از طریق ایمیل ذکر شده، مطرح نمایید.

8-ما تنها به دنبال سوابق کاری و حرفه ای نیستیم؛ لذا اگر تجربه فعالیت در سازمان های مردم نهاد، غیرانتفاعی، خیریه، هیئت های مذهبی، گروه های دانشجویی و غیره دارید، حتما در رزومه خود ذکر کنید.

9-برای آشنایی بیشتر با حال و هوای گروه، می توانید از وبلاگ تازه تاسیس ما به نشانی socialristip.blog.ir بازدید کنید.

نکته تکمیلی: متن فایلهای رزومه و word، نیازی نیست انگلیسی باشد و ترجیح ما اتفاقا بر فارسی بودن متن آنهاست. تاکید، فقط بر لاتین بودن عنوان فایلهاست.

نوآوری اجتماعی برای کنترل آلودگی در چین

بسم الله الرحمن الرحیم

همه ی ما اخبار آلودگی شهرهای بزرگ، مخصوصا شهر تهران را پیاپی می شنویم، هوایی که به شدت آلوده است و نفس کشیدن را برای ساکنین این شهرها، با سختی و ضررهای بسیار، همراه کرده است.

متاسفانه کشور ما، ایران در رتبه بندی کشورهای جهان بر اساس بیشرین میزان آلودگی هوا، رتبه هشتم را داراست اگر به معضل آلودگی هوا، دیگر مشکلات زیست محیطی نظیر آلودگی آب ها، تخریب مراتع و جنگل ها، فاضلاب های صنعتی و ... را نیز اضافه کنیم، متوجه می شویم اوضاع محیط زیستی کشور اصلا شرایط مناسب ندارد. این مطلب قصد ندارد صرفا مشکلات زیست محیطی را بیان کند بلکه هدف اصلی نگارش آن، ارائه یک نمونه نوآوری اجتماعی در چین برای مقابله با مشکل آلودگی هواست.

این نوآوری اجتماعی، موسسه امور عمومی و زیست محیطی IPE(Institute for Public and Environmental Affairs) نام دارد موسسه ای که برای مقابله با مشکل آلودگی در چین، اقدامی نوآورانه انجام داد.

IPE با جلب مشارکت مردم و با اهرم قرار دادن فشارهای عمومی، تلاش می کند آلودگی های مختلف زیست محیطی را کنترل کند. این موسسه میزان آلودگی مناطق مختلف را بر روی نقشه هایی موسوم به نقشه های آلودگی، نمایش می دهد همچنین با فراهم آوردن پایگاهی ارزشمند از میزان آلایندگی صنایع مختلف در چین و آگاه کردن مردم، تقاضای مردم برای کنترل آلودگی صنایع را اهرمی برای فشار بر صنایع آلاینده قرار می دهد؛ همچنین با اهمیت یافتن پایبندی به مسئولیت اجتماعی شرکتی (CSR) در سال های اخیر، شرکت های چندملیتی که قصد دارند بخشی از زنجیره تامین خود را به کارخانه های چینی برونسپاری کنند به دلیل تقاضای مشتریانشان، چاره ای ندارند جز آنکه مسئولانه رفتار کنند و از همکاری با کارخانه های آلاینده اجتناب کنند. اهرم قرار دادن فشارهای اجتماعی-اقتصادی، راهکاری مناسب برای کاهش میزان آلایندگی صنایع مختلف آلاینده در چین بوده است. شاید بتوان مانند این اقدام را در کشورهای دیگر نیز انجام داد و با معرفی صنایع آلاینده به مردم، آگاهی آنها را افزایش داد؛ طبیعتا مردم از محصولات و خدمات صنایعی استفاده می کنند که میزان آلایندگی کمتری داشته باشند و کاهش تقاضا برای محصولات و خدمات صنایع و کارخانه های آلاینده، اهرم قوی ای برای کنترل و کاهش میزان آلایندگی آنهاست.