تشبیه رقابت بازار به رقابت حیات وحش!
بسم الله الرحمن الرحیم
در مطالب آینده، تعریفی جمع بندی شده از بنگاه اجتماعی که برگردان واژه social enterprise است ارائه خواهد شد اما در این مطلب مختصر توضیحی درباره آن و دغدغه ای که با بررسی یک تعریف از آن در ذهنم مجددا جان گرفت، ارائه می گردد . کارآفرینی اجتماعی می تواند منجر به خروجی های مختلفی شود که یکی از این خروجی ها، بنگاه اجتماعی نام دارد، بنگاه های اجتماعی در واقع کسب و کارهایی هستند که هدف اصلی آنها برطرف کردن مشکلات اجتماعی و خلق ارزش مشترک است.
برطرف کردن مشکل اجتماعی می تواند از طریق اشتغالزایی برای اقشاری خاص مثل معلولان، بیماران هموفیلی، زندانیان آزاد شده یا زنان سرپرست خانوار، ارائه محصول یا خدمت به جوامعی خاص نظیر جوامع محروم، آموزش مهارت های مختلف از جمله آموزش مهارت های راه اندازی کسب و کار، حفظ محیط زیست، اقدامات فرهنگی و ... باشد. اجتماعی بودن هدف، وجه اشتراک همه تعاریف ارائه شده از بنگاه اجتماعی است. عده ای معتقدند سازمان های غیرانتفاعی، مشروط بر آنکه بخش قابل توجهی از بودجه مالی آنها از طریق تجارت تامین شود، بنگاه اجتماعی محسوب می شوند به عنوان مثال یکی از شرط های موسسه Social Enterprise UK در مورد بنگاه اجتماعی آن است که بنگاه اجتماعی باید حداقل نیمی از بودجه مالی خود را از طریق فروش محصولات یا خدمات تامین کند. از طرف دیگر، سازمان های تجاری با هدف اصلی اجتماعی، بنگاه اجتماعی محسوب می شوند
در مورد وضعیت سود حاصل شده در بنگاه اجتماعی اتفاق نظر وجود ندارد؛ عده ای معتقدند که سود حاصل شده از فعالیت های بنگاه اجتماعی باید مجددا در آنها سرمایه گذاری شود و برخی معتقدند که حداقل نیمی از این سود باید مجددا سرمایه گذاری شود وتعاریف مختلف ارائه شده، ضوابط خاصی برای بنگاه اجتماعی در نظر می گیرند.
در یکی از مطالب، دلیل شکل گیری بنگاه های اجتماعی به شکل زیر عنوان شده بود کاهش بودجه ی دولت ها و افزایش مشکلات اجتماعی، تعادل برطرف کردن مشکلات اجتماعی توسط دولت ها را به هم زد و دولت ها را به علت ساختار آنها در برطرف کردن مشکلات اجتماعی ناکارآمد ساخت از طرفی سازمان های غیرانتفاعی یا به عبارتی سازمان های خیریه سنتی نیز خلاقیت و پایداری، کمی دارند و نمی توانند با این ساختار و با وابستگی شدیدی که به کمک های مالی دیگران دارند با مشکلات اجتماعی فزاینده به صورت پایدار مقابله کنند. سازمان های تجاری نیز رسالت اصلی خود را حداکثر کردن سود برای سهامداران خود می دانند نه برطرف کردن مشکلات اجتماعی. بنابراین عده ای پاسخ را بنگاه های اجتماعی می دانند که مکانیزم های بازار و تکنیک های کسب و کار، خلاقیت را در آنها تحریک می کند و با ایجاد درآمد برای آنها، تحقق ماموریت اجتماعی آنها را پایدارتر و با سرمایه گذاری مجدد سود حاصل شده در همان کسب و کار، گسترده تر می سازد. سوال می شود که منشا این خلاقیت در بنگاه های اجتماعی چیست؟ یک پاسخ، رقابت در بازار و مکانیزم بازار است هر چند می توان پاسخ های دیگری نیز برای این سوال ارائه کرد. با واژه " رقابت " دغدغه ذهنی قبلی ام زنده شد. رقابت در بازار دارای نکات مثبت زیادی است یکی از این نکات مثبت افزایش نوآوری و بهبود فرآیندها، محصولات و خدمات است. اما این رقابت در برخی بازارهای ما به رقابت حیات وحش می ماند و تشبیه ها و جمله هایی این ذهنیت را تقویت می کنند خاطر دارم جمله ای در همین ارتباط شنیدم که بیان می کرد " یک آهو برای آنکه زنده بماند باید سریع تر از سریع ترین شیر جنگل بدود و یک شیر برای آنکه زنده بماند باید سریع تر از آهسته ترین آهوی جنگل بدود ". سوال اینجاست علیرغم نکات مثبت نهفته در ذات رقابت، تشبیه رقابت بازارهای انسانی به رقابت حیات وحش چه تبعات منفی ای برای جامعه ایجاد خواهد کرد؟
